MCQ Questions

Check the below NCERT MCQ Questions for Class 10 Sanskrit Chapter 11 प्राणेभ्योऽपि प्रियः सुह्रद् with Answers Pdf free download. MCQ Questions for Class 10 Sanskrit with Answers were prepared based on the latest exam pattern. We have provided प्राणेभ्योऽपि प्रियः सुह्रद् Class 10 Sanskrit MCQs Questions with Answers to help students understand the concept very well.

Students can also read NCERT Solutions for Class 10 Sanskrit Chapter 11 Questions and Answers at LearnInsta. Here all questions are solved with a detailed explanation, It will help to score more marks in your examinations.

निम्नलिखित वाक्येषु रेखांकित पदानां स्थाने समुचित प्रश्नवाचक पदं चित्वा लिखत

Question 1.
‘अमृतम्-आसीत्’ इति परस्पर विरुद्ध वचने।
(i) के
(ii) को
(iii) कस्मै
(iv) कीदृशे

Question 2.
राजपुरुषाः गृहजनं निक्षिप्य देशान्तरं व्रजन्ति।
(i) के
(ii) कुत्र
(iii) कम्
(iv) कस्य

Question 3.
भीताः गृहजनं नगरवासिनः गृहेषु वसन्ति।
(i) काः
(ii) कीदृशाः
(iii) के
(iv) कम्

Question 4.
तदा मम गृहे अमात्यराक्षसस्य गृहजनं आसीत्।
(i) कः
(ii) कम्
(iii) कस्य
(iv) के

Question 5.
इति ननु भवता प्रष्टव्याः स्मः।
(i) केन
(ii) कः
(iii) का
(iv) कस्य

Question 6.
एतत् अलीकम् अस्ति।
(i) कीदृशम्
(ii) कीदृशः
(iii) कीदृशी
(iv) किम्

Question 7.
श्रेष्ठिन्। ते स्वागतं अस्ति।
(i) के
(ii) कस्य
(iii) किम्
(iv) कीदृशे

Question 8.
आर्यस्य प्रसादेन मे वाणिज्या अखण्डिता अस्ति।
(i) कस्य
(ii) कीदृशम्
(iii) कम्
(iv) किम्

Question 9.
अयम् श्रेष्ठी चन्दनदासः।
(i) कम्
(ii) किम्
(iii) कः
(iv) कीदृशः

Question 10.
तव संव्यवहाराणाम् वृद्धिलाभाः प्रचीयन्ते।
(i) कासाम्
(ii) केषाम्
(iii) काः
(iv) किम्

Question 11.
उभौ प्रविश्य कृत्वा परिक्रामतः।।
(i) कौ
(ii) कः
(iii) कीदृशौ
(iv) के

Question 12.
अत्यधिक: आदरः शड्कनीयः भवति।
(i) कीदृशाः
(ii) कीदृशम्
(iii) कीदृशौ
(iv) कीदृशनि

Question 13.
शिविना विना इदं दुष्करं अस्ति।
(i) केन
(ii) कया
(iii) का
(iv) किम्

Question 14.
परसंवेदने अर्थलाभेषु सुलभेषु भवति।
(i) कस्मिन्
(ii) कदा
(iii) कुत्र
(iv) कीदृशे

Question 15.
सन्तमपि गेहे अमात्यराक्षसस्य गृहजनं न समर्पयामि।
(i) कुत्र
(ii) कस्मिन्
(iii) के
(iv) को

गद्यांशान्/श्लोकं पठित्वा प्रश्नान् उत्तरत

(क) चाणक्यः – वत्स! मणिकारश्रेष्ठिनं चन्दनदासमिदानीं द्रष्टुमिच्छामि।
शिष्यः – तथेति (निष्क्रम्य चन्दनदासेन सह प्रविश्य) इतः इतः श्रेष्ठिन्! (उभौ परिक्रामतः)
शिष्यः – (उपसृत्य) उपाध्याय! अयं श्रेष्ठी चन्दनदासः।
चन्दनदासः – जयत्वार्यः
चाणक्यः – श्रेष्ठिन्! स्वागतं ते। अपि प्रचीयन्ते संव्यवहाराणां वृद्धिलाभाः?
चन्दनदासः – (आत्मगतम्) अत्यादरः शङ्कनीयः। (प्रकाशम्) अथ किम्। आर्यस्य प्रसादेन अखण्डिता मे वाणिज्य।
चाणक्यः – भो श्रेष्ठिन्! प्रीताभ्यः प्रकृतिभ्यः प्रतिप्रियमिच्छन्ति राजानः।
चन्दनदासः – आज्ञापयतु आर्यः, किं कियत् च अस्मज्जनादिष्यते इति।

Question 1.
चाणक्यः कम् द्रष्टुमिच्छति?

Question 2.
शिष्यः केन सह प्रविशति?

Question 3.
्रेष्ठिनः केषां वृद्धिलाभाः प्रचीयन्ते?

Question 4.
राजानः किमच्छन्ति?

Question 5.
चाणक्यः इदानीं कं द्रष्टुम् इच्छति?

Question 6.
‘आत्मगतम्’ इति पदस्य विपर्ययपदं किम् आगतम्?

Question 7.
‘परिक्रामतः’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किं प्रयुक्तम्?

Question 8.
शङ्कनीयः’ इति विशेष्य पदस्य विशेषणपदं किम्?

Question 9.
नाट्यांशे ‘अधुना’ इति पदस्य कः पर्यायः आगतः?

(ख) चाणक्यः – भो श्रेष्ठिन्! चन्द्रगुप्तराज्यमिदं न नन्दराज्यम्। नन्दस्यैव अर्थसम्बन्धः प्रीतिमुत्पादयति। चन्द्रगुप्तस्य तु भवतामपरिक्लेश एव।
चन्दनदासः – (सहर्षम्) आर्य! अनुगृहीतोऽस्मि।
चाणक्यः – भो श्रेष्ठिन्! स चापरिक्लेशः कथमाविर्भवति इति ननु भवता प्रष्टव्याः स्मः।
चन्दनदासः – आज्ञापयतु आर्यः।
चाणक्यः – राजनि अविरुद्धवृत्तिर्भव।
चन्दनदासः – आर्य! कः पुनरधन्यो राज्ञो विरुद्ध इति आर्येणावगम्यते?
चाणक्यः – भवानेव तावत् प्रथमम्।
चन्दनदासः – (कर्णी पिधाय) शान्तं पापम्, शान्तं पापम्। कीदृशस्तृणानामग्निना सह विरोधः?

Question 1.
इदम् कस्य राज्यम् अस्ति?

Question 2.
नन्दस्य राज्यं केन सह प्रीतिमत्पादयति?

Question 3.
राजानि कीदृशो भवेत्?

Question 4.
चन्दनदासः कर्णौ पिधाय किं कथयति?

Question 5.
चन्दनदासानुरेण अग्निना सह केषां विरोधः न भवेत्?

Question 6.
‘अवगम्यते’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?

Question 7.
भो श्रेष्ठिन्! अत्र ‘श्रेष्ठिन्’ पदं कस्मै प्रयुक्तम्?

Question 8.
‘शान्तं पापम्’ अत्र विशेषणपदं किम्?

Question 9.
नाट्यांशे “प्रेम” इति पदस्य कः पर्यायः लिखितः?

(ग) चाणक्यः – अयमीदृशो विरोधः यत् त्वमद्यापि राजापथ्यकारिणोऽमात्यराक्षसस्य गृहजनं स्वगृहे रक्षसि।
चन्दनदासः – आर्य। अलीकमेतत्। केनाप्यनार्येण आर्याय निवेदितम्।
चाणक्यः – भो श्रेष्ठिन्! अलमाशङ्कया। भीताः पूर्वराजपुरुषाः पौराणामिच्छतामपि गृहेषु गृहजनं निक्षिप्य देशान्तरं व्रजन्ति। ततस्तत्प्रच्छादनं दोषमुत्पादयति।
चन्दनदासः – एवं नु इदम्। तस्मिन् समये आसीदस्मद्गृहे अमात्यराक्षसस्य गृहजन इति।
चाणक्यः – पूर्वम् ‘अनृतम्’, इदानीम् “आसीत्” इति परस्परविरुद्धे वचने।
चन्दनदासः – आर्य! तस्मिन् समये आसीदस्मद्गृहे अमात्यराक्षसस्य गृहजन इति।

Question 1.
चन्दनदासः कस्य गृहजनं स्वगृहे रक्षति?

Question 2.
केन आर्याय निवेदितम्?

Question 3.
अमात्यराक्षसः कः आसीत्?

Question 4.
कीदृशाः जनाः गृहजनं निक्षिप्य देशान्तरं व्रजन्ति?

Question 5.
के परस्परविरुद्ध वचने स्तः?

Question 6.
‘नगरवासिनाम्’ इत्यर्थ किं पदं प्रयुक्तम्?

Question 7.
‘अनृतम्’ इति पदस्य पर्यायपदं किं प्रयुक्तम्?

Question 8.
‘आर्याय निवेदितम्’। अत्र ‘आर्याय’ पदं कस्मै प्रयुक्तम्?

Question 9.
“केनाप्यनार्येण आर्याय निवेदितम्” अत्र क्रियापदं किम्?

(घ) चाणक्यः – अथेदानी क्व गतः?
चन्दनदासः – न जानामि।
चाणक्यः – कथं न ज्ञायते नाम? भो श्रेष्ठिन्! शिरसि भयम्, अतिदूरं तत्प्रतिकारः।
चन्दनदासः – आर्य! किं मे भयं दर्शयसि? सन्तमपि गेहे अमात्यराक्षसस्य गृहजनं न समर्पयामि, किं पुनरसन्तम्?
चाणक्यः – चन्दनदास! एष एव ते निश्चयः? चन्दनदासः – बाढम्, एष एव मे निश्चयः।।
चाणक्यः – (स्वागतम्) साधु! चन्दनदास साधु।

Question 1.
कः भयं दर्शयति?

Question 2.
चाणक्यः कम् भयं दर्शयति?

Question 3.
तस्य प्रतिकारः कुत्र अस्ति?

Question 4.
चन्दनदासः अमात्यराक्षसस्य गृहजनस्य सम्बन्धे किं कथयति?

Question 5.
चाणक्यः कं भयं दर्शयति?

Question 6.
‘दर्शयसि’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?

Question 7.
‘एष एव ते निश्चयः’ अत्र ‘ते’ पदं कस्मै प्रयुक्तम्?

Question 8.
‘अतिसमीपम्’ इति पदस्य विपर्ययपदं किम्?

Question 9.
नाट्यांशे ‘गृहे’ इति पदस्य कः पर्यायः आगतः?

(ङ) सुलभेष्वर्थलाभेषु परसंवेदने जने।
कः इदं दुष्करं कुर्यादिदानीं शिविना विना॥

Question 1.
परसंवेदने किं भवति?

Question 2.
अर्थलाभः कीदृशो भवति?

Question 3.
शिविः कीदृशं कार्यम् अकरोत्?

Question 4.
इदं दुष्करं कार्यं कः कर्तुम् शक्नोति?

Question 5.
अर्थलाभः कीदृशः भवेत्?

Question 6.
‘इदम् दुष्करम्’ अत्र विशेषणपदं किम्?

Question 7.
‘कः इदं दुष्करं कुर्यात्’। अत्र क्रियापदं किं वर्तते?

Question 8.
श्लोके ‘दुर्लभेषु’ इत्यस्य पदस्य कः विपर्ययः आगतः?

Question 9.
श्लोके ‘धनम्’ इत्यस्य पदस्य कः पर्यायः आगतः?

रेखांकित पदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत

(क) आर्यस्य प्रसादेन मे वाणिज्या अखण्डिता।
(ख) प्रीताभ्यः प्रकृतिभ्यः राजानः प्रतिप्रियमिच्छन्ति।
(ग) तृणानाम् अग्निना सह विरोधो भवति।
(घ) प्राणेभ्योऽपि प्रियः सुहृत्।
(ङ) शिविना विना इदं दुष्करं कार्यं कः कुर्यात्।
(च) एष एव ते निश्चयः।
(छ) त्वम् मे भयं दर्शयसि।
(ज) अमात्यराक्षसस्य गृहजनं न समर्पयामि।
(झ) चन्दनदासेन सह शिष्यः प्रवेशं करोति।
(ञ) आर्यस्य प्रसादेन अखण्डिता मे वाणिज्या।
(ट) आर्यस्य जयः भवतु।
(ठ) इदानीम् चन्दनदासम् द्रष्टुम् इच्छामि।
(ड) आर्येण राज्ञो विरुद्ध इति अवगम्यते।
(ढ) भवान् एव तावत् प्रथमम् अस्ति।
(ण) अमात्यराक्षसस्य गृहजनं स्वगृहे रक्षसि।
(त) तस्मिन् समये अस्मद्गृहे अमात्यरा क्षमस्य गृहजनं आसीत्।

उचितैः पदैः अन्वयं सम्पूरयत

सुलभेष्वर्थलाभेषु परसंवेदने जने।
क इदं दुष्करं कुर्यादिदानीं शिविना विना॥

अन्वयः- (i) ……………… अर्थलाभेषु (ii) ………………. इदानीं शिविना (iii) …………… जने इदं (iv) ………………. कः कुर्यात्?
मञ्जूषा- सुलभेषु, दुष्कर, विना, परसंवेदने

मञ्जूषायां दत्तानां पदानां सहायताया निम्न श्लोकस्य भावार्थं पूरयत्

सुलभेष्वर्थलाभेषु परसंवेदने जने।
क इदं दुष्करं कुर्यादिदानीं शिविना विना॥

भावार्थ:-परकीयस्य वस्तुन: (i) ……….. कृते सति अर्थलाभे सुलभे सत्यपि स्वार्थ (ii) ……………… परेषां संरक्षणरूपं दुष्करं कर्म अस्मिन् (iii) ……….. महाराज (iv) …………. बिना कः करिष्यति?
मञ्जूषा- संसारे, परित्यज्य, शिवि, समर्पणे

कथा क्रमानुसारम् वाक्यानि पुनः लिखत्

I. (क) शिष्यः चन्दनदासेन सह प्रविशति।
(ख) चाणक्य तस्य स्वागतं करोति।
(ग) चाणक्यः चन्दनदासम् द्रष्टुम् इच्छति।
(घ) अत्यादरः शङ्कनीयः भवति।
(ङ) प्रीताभ्यः प्रकृतिभ्यः प्रीतिप्रियम् इच्छन्ति राजानः।
(च) चन्दनदासः चाणक्यम् प्रणमति।
(छ) आर्यस्य प्रसादेन तर वाणिज्या अखण्डिता अस्ति।
(ज) चन्दनदासः अनुगृहीतः भवति।

II. (क) चाणक्यः कथयति चन्द्रगुप्तराज्यमिदं न नन्दराज्यम्।
(ख) अमात्य राक्षसस्य गृहजनं स्वगृहे रक्षसि।
(ग) भीताः राजपुरुषाः पौराणाम् इच्छतामपि गृहेषु गृहजनं निक्षिप्य देशान्तरं व्रजन्ति।
(घ) कः पुनः अधन्यः राज्ञः विरुद्धः आर्येण अवगम्यते।
(ङ) कीदृशः तृणानाम् अग्निना सह विरोधः भवतु।
(च) राजनि अविरुद्धवृत्तिर्भव।
(छ) सन्तमपि गेहे अमात्यराक्षसस्य गृहजनं न समर्पयामि।
(ज) अलीकमेतत्। अनार्येण आर्याय निवेदितवान्।

III. (क) आर्यस्य प्रसादेन तस्य वणिज्या अखण्डिता अस्ति।
(ख) चाणक्य चन्दनदासम् द्रष्टुम् इच्छति।
(ग) कः पुनः अधन्यः राज्ञः विरुद्धः आर्येण अवगम्यते।
(घ) सन्तमपि गेहे अमात्य राक्षसस्य गृहजनं न समर्पयामि
(ङ) अमात्य राक्षसस्य गृहजनं स्वगृहे रक्षसि।
(च) शिष्यः चन्दनदासेन सह प्रविशति।
(छ) परसंवेदने अर्थलाभेषु सुलभेषु जने इदं दुष्करं कार्यं कृतम्।
(ज) अलीकमेतत्! अनार्येण आर्याय निवेदितम्।

पर्यायपदानि मेलनम् कुरुत

विशेषण-विशेष्यपदानि योजयत

विशेषणपदानि – विशेष्यपदानि
(क) पूर्वः – (i) दुष्करम्
(ख) इदम् – (ii) शङ्कनीयः
(ग) अत्यादरः – (iii) पापम्
(घ) शान्तं – (iv) काकः
(ङ) कृष्णः – (v) फलम्
(च) मधुरं – (vi) राजपुरुषः

संस्कृतेन वाक्यप्रयोगं कुरुत

विपर्ययपदानि मेलनम् कुरुत

We hope the given NCERT MCQ Questions for Class 10 Sanskrit Chapter 11 प्राणेभ्योऽपि प्रियः सुह्रद् with Answers Pdf free download will help you. If you have any queries regarding CBSE Class 10 Sanskrit प्राणेभ्योऽपि प्रियः सुह्रद् MCQs Multiple Choice Questions with Answers, drop a comment below and we will get back to you soon.

Check the below NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 10 जटायोः शौर्यम् with Answers Pdf free download. MCQ Questions for Class 9 Sanskrit with Answers were prepared based on the latest exam pattern. We have provided जटायोः शौर्यम् Class 9 Sanskrit MCQs Questions with Answers to help students understand the concept very well.

Students can also read NCERT Solutions for Class 9 Sanskrit Chapter 10 Questions and Answers at LearnInsta. Here all questions are solved with a detailed explanation, It will help to score more marks in your examinations.

निम्नलिखितेषु वाक्येषु रेखाङ्कितपदानां स्थाने समुचितं प्रश्नवाचकं पदं चित्वा लिखत

Question 1.
तदा सा सुदुःखिता गृघ्रं ददर्श।
(क) कः
(ख) किम्
(ग) काम्
(घ) कम्

Question 2.
आयतलोचना विलपन्ती सीता वनस्पतिगतं गृधं ददर्श।
(क) कीदृशी
(ख) का
(ग) कथम्
(घ) काम्

Question 3.
जटायो! माम् अनाथवत् ह्रियमाणाम् पश्य।
(क) कम्
(ख) काम्
(ग) किम्
(घ) कीदृशीम्

Question 4.
आर्य जटायो! अनेन पाकर्मणा राक्षसेन्द्रेण ह्रियमाणाम् मां पश्च।
(क) कम्
(ख) कथम्
(ग) केन
(घ) कीदृशेण

Question 5.
अथ जटायुः तं शब्दं शुश्रुवे।
(क) किम्
(ख) काम्
(ग) कथम्
(घ) कम्

Question 6.
जटायुः क्षिप्रं रावणं निरीक्ष्य वैदेहीं च ददर्श।
(क) कम्
(ख) काम्
(ग) किम्
(घ) कीदृशीम्

Question 7.
अथ अवसुप्तः तु जटायुः तं शब्दं शुश्रुवे।
(क) कीदृशः
(ख) कः
(ग) काः
(घ) के

Question 8.
ततः तीक्ष्णतुण्डः खगोत्तमः रावणं व्याजहार।
(क) कः
(ख) के
(ग) का
(घ) कीदृशः

Question 9.
अथ पर्वतशृङ्गाभः वनस्पतिगतः श्रीमान् शुभां गिरं व्याजहार।
(क) काम्
(ख) कथम्
(ग) कीदृशी
(घ) कीदृशीम्

Question 10.
त्वं परदारा अभिमर्शनात् नीचां मतिं निवर्तय।
(क) कस्ममात्
(ख) कस्मै
(ग) कथम्
(घ) कदा

Question 11.
धीरः तत् न समाचरेत्।
(क) कः
(ख) कम्
(ग) किम्
(घ) का

Question 12.
यत् परः अस्य विगर्हयेत्।
(क) कः
(ख) के
(ग) का

Question 13.
अहं वृद्धः अस्मि।
(क) कः
(ख) कीदृशः
(ग) कीदृशा
(घ) काः

Question 14.
त्वं च युवा धन्वी सरथः च असि।
(क) का
(ख) कः
(ग) कथम्
(घ) के

Question 15.
त्व वैदेहीं मे आदाच कुशली न गमिष्यसि।
(क) कीदृशः
(ख) का
(ग) कथम्
(घ) केन

Question 16.
महाबलः पतगसत्तमः तस्य गात्रे बहुधाव्रणान् चकार।
(क) कः
(ख) कम्
(ग) काम्
(घ) कीदृशः

Question 17.
पतगसत्तमः तु तीक्ष्णनखाभ्यां चरणाभ्यां बहुधा व्रणान् चकार।
(क) कः
(ख) काभ्याम्
(ग) कदा
(घ) किम्

Question 18.
ततः महातेजा अस्य महद्धनुः बभञ्ज।
(क) कीदृशीम्
(ख) कथम्
(ग) कम्
(घ) कः

Question 19.
ततः जटायुः रावणस्य मुक्तामणिविभूषितं महद् धनुः बभञ्ज।
(क) कस्मात्
(ख) किम्
(ग) कः
(घ) का

Question 20.
सः रावणः भुवि पपात।।
(क) कुत्र/कस्याम्
(ख) कथम्
(ग) कम्
(घ) काम्

Question 21.
नतः सः रावणः वैदेहीम् अङ्केन आदाय भूवि पपात।
(क) केन
(ख) कः
(ग) कति
(घ) कम्

Question 22.
क्रोधमूछितः रावणः वैदेहीं वामेन अकेन संपरिष्वज्य।
(क) कीदृशी
(ख) किम्
(ग) के
(घ) केन

Question 23.
रावणः जटायुं तलेन आशु अभिजघान।
(क) काः
(ख) के
(ग) कः
(घ) केन

Question 24.
तदा अरिन्दमः जटायुः तुण्डेन आक्राम्यत।
(क) कति
(ख) कः
(ग) कीदृशी
(घ) काम्

Question 25.
ततः खगाधिपः जटायुः तुण्डेन अस्य दश बाहून् व्यपाहरत्
(क) कम्
(ख) काम्
(ग) कति
(घ) केन

निम्नलिखितानि श्लोकानि पठित्वा तदाधारितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत

सा तदा करुणा वाचो विलपन्ती सुदुःखिता।
वनस्पतिगतं गृधं ददर्शायतलोचना॥

Question 1.
आयतलोचना का आसीत्?

Question 2.
सीता कं ददर्श?

Question 3.
का विलपन्ती आसीत्?

Question 4.
सीता कीदृशी-वाचः विलपन्ती आसीत्?

Question 5.
सीता कीदृशी आसीत्?

Question 6.
‘सा तदा करुणावाचो’। अत्र ‘सा’ पदं कस्यै प्रयुक्तम्?

Question 7.
‘वनस्पतिगतं गृध्रम्’ अनयोः पदयोः विशेषणपदं किम्?

Question 8.
अत्र श्लोके ‘हसन्ती’ इति पदस्य कः विपर्ययः आगतः?

Question 9.
‘अपश्यत्’ इति अर्थ किम्. क्रियापदं प्रयुक्तम्?

जटायो पश्य मामार्य ह्रियमाणामनाथवत्।
अनेन राक्षसेन्द्रेण करुणं पापकर्मणा॥

Question 1.
सीता जटायुं कः वदति?

Question 2.
सीता कथ/किंवत् ह्रियमाणा आसीत्?

Question 3.
रावणः कीदृशः आसीत्?

Question 4.
केन सीता अनाथवत् ह्रियमाणा आसीत्?

Question 5.
सीता केन ह्रियमाणा आसीत्?

Question 6.
‘जटायो पश्य मामार्य ह्रियमाणा।’ अत्र क्रियापदं किमस्ति?

Question 7.
श्लोके ‘पापकर्मणा’ पदं कस्मै आगतम्?

Question 8.
श्लोके ‘दानवपतिना’ इति पदस्य कः पर्यायः आगतः?

Question 9.
अत्र ‘आर्यपदं’ कस्मै प्रयुक्तम्?

तं शब्दमवसुप्तस्तु जटायुरथ शुश्रुवे।
निरीक्ष्य रावणं क्षिप्रं वैदेहीं च ददर्श सः॥

Question 1.
कीदृशः जटायुः तं शब्दम् शुश्रुवे?

Question 2.
जटायुः प्रथमं कं निरीक्षितवान्?

Question 3.
जटायुः कीदृशः आसीत्?

Question 4.
रावणं निरीक्ष्य सः जटायुः क्षिप्रं कां ददर्श?

Question 5.
गृध्रः कम् निरीक्ष्य वैदेहीं ददर्श?

Question 6.
अत्र श्लोके ‘चिरम्’ इति पदस्य कः विपर्ययः आगतः?

Question 7.
‘ददर्श’ इत्यस्याः क्रियायाः श्लोके कर्तृपदं किम्?

Question 8.
‘अवसुप्तः सः जटायु’ अनयोः पदयोः विशेषणं किमस्ति?

Question 9.
अत्र ‘शीघ्रम्’ इत्यर्थे किं पदं प्रयुक्तम्?

ततः पर्वतशृङ्गाभस्तीक्ष्णतुण्डः खगोत्तमः।
वनस्पतिगतः श्रीमान्व्याजहार शुभां गिरम्॥

Question 1.
खगोत्तमः कः आसीत्?

Question 2.
जटायोः तुण्डः कीदृशः आसीत्?

Question 3.
कः व्याजहार?

Question 4.
ततः कः शुभां गिरं व्याजहार?

Question 5.
तीक्ष्णतुण्डः खगोत्तमः कः आसीत्?

Question 6.
श्लोके ‘खगोत्तमः’ इति कर्तृपदस्य क्रियापदं किम्?

Question 7.
श्लोके ‘वाणीम्’ इति पदस्य कः पर्यायः आगतः?

Question 8.
‘तीक्ष्णतुण्डः खगोत्तमः’ अनयोः पदयोः विशेषणं किम् अत्र?

Question 9.
श्लोके ‘अकथयत्’ इति पदस्य अर्थे किं पदं प्रयुक्तम्?

निवर्तय मतिं नीचां परदाराभिमर्शनात्।
न तत्समाचरेद्धीरो यत्परोऽस्य विगर्हयेत्॥

Question 1.
रावणः कीदृशीं मतिं निवर्तयतु?

Question 2.
जटायुः कस्याः अभिमर्शनात् निवर्तयितुं रावणं वदति?

Question 3.
अयं श्लोकः कः वदति?

Question 4.
धीरः किं न समाचरेत्?

Question 5.
इदं श्लोकं कः कम् प्रति कथयति?

Question 6.
अत्र ‘मतिं नीचाम्’ अनयोः पदयोः विशेषणं किमस्ति?

Question 7.
‘यत्परोऽस्य विगर्हयेत्’ अस्मिन् वाक्ये क्रियापदं किम्?

Question 8.
श्लोके :प्रशंसेत्’ इति पदस्य कः विपर्ययः आगतः?

Question 9.
‘आचरणं कर्त्तव्यम्’ इत्यर्थे किं पदं प्रयुक्तम्?

वृद्धोऽहं त्वं युवा धन्वी सरथः कवची शरी।
न चाप्यादाय कुशली वैदेहीं मे गमिष्यसि॥

Question 1.
कः आत्मानं वृद्धः वदति?

Question 2.
कः सरथः अस्ति?

Question 3.
युवा कः अस्ति?

Question 4.
कीदृशः रावणः वैदेहीं आदाय न गमिष्यति?

Question 5.
रावणः कीदृशः आसीत्?

Question 6.
अस्मिन् श्लोके ‘वृद्धः’ पदस्य कः विपर्ययः आगतः?

Question 7.
श्लोके ‘त्वम्’ कर्तृपदस्य क्रियापदं किमस्ति?

Question 8.
श्लोके ‘वाणधरः’ इति पदस्य कः पर्यायः आगतः?

Question 9.
अत्र ‘त्वम्’ पदं कस्मै प्रयुक्तम्?

तस्य तीक्ष्णनखाभ्यां तु चरणाभ्यां महाबलः।
चकार बहुधा गात्रे व्रणान्यतगसत्तमः॥

Question 1.
महाबलः कः आसीत्?

Question 2.
कः पतगसत्तमः?

Question 3.
कुत्र व्रणान् अकरोत्?

Question 4.
महाबलः पतगसत्तमः जटायुः कथं किं च चकार?

Question 5.
जटायुः कस्य गात्रे व्रणान् अकरोत्?

Question 6.
‘तीक्ष्णनखाभ्याम् चरणाभ्याम्’ अनयोः पदयोः अत्र विशेषणपदं किम्?

Question 7.
‘चकार बहुधा गात्रे व्रणान्पतगसत्तमः’। अस्मिन् वाक्ये क्रियापदं किम् वर्तते?

Question 8.
श्लोके ‘रथविहीनः’ इति पदस्य कः पर्यायः अत्र आगतः?

Question 9.
‘शरीरे’ ‘इति अर्थे अत्र किं पदं आगतम्?

ततोऽस्य सशरं चापं मुक्तामणिविभूषितम्।
चरणाभ्यां महातेजा बभञ्जास्य महद्धनुः॥

Question 1.
जटायुः कीदृशोऽस्मिन् श्लोके कथितः?

Question 2.
काभ्यां जटायुः महद् धनुः बभञ्ज?

Question 3.
कः महातेजः अस्ति?

Question 4.
महातेजा जटायुः कीदृशं महद्धनुः स्वचरणाभ्यां बभञ्ज?

Question 5.
मुक्तामणिविभूषितम् किं आसीत्?

Question 6.
अत्र ‘महद्धनुः’ अनयोः पदयोः विशेषणं किम्?

Question 7.
श्लोके ‘अस्य’ पदं कस्मै आगतम्?

Question 8.
श्लोके ‘भग्नं कृतवान्’ इति पदस्य कः पर्यायः आगतः?

Question 9.
आसिन श्लोके ‘मुक्तामणिविभूषितम्’ अस्य पदस्य विशेष्यपदं किम्?

स भग्नधन्वा विरथो हताश्वो हतसारथिः।
तलेनाभिजघानाशु जटायुं क्रोधमूर्छितः।

Question 1.
कः भग्नधन्वा अभवत्?

Question 2.
रावणस्थ अश्वाः कीदृशाः अभवन्?

Question 3.
रावणः कम् अभिजघान?

Question 4.
कीदृशः रावणः तलेन आशु जटायुम् अभिजघान?

Question 5.
रावणः कीदृशः अभवत्?

Question 6.
‘शीघ्रम्’ इतस्य पदस्य की पर्यायः श्लोके आगतः?

Question 7.
श्लोके ‘सः’ इत्यस्य विशेष्यपदस्य विशेषणपदं किं वर्तते?

Question 8.
‘मन्दम्’ इत्यस्य पदस्य कः विपर्ययः श्लोके आगतः?

Question 9.
श्लोके ‘तुरंगः’ इति पदस्य कः पर्यायः आगतः?

जटायुस्तमतिक्रम्य तुण्डेनास्य खगाधिपः।
वामबाहून्दश तदा व्यपाहरदरिन्दमः॥

Question 1.
श्लोके अरिन्दमः कः कथितः?

Question 2.
रावणस्य कति बाहवः आसन्?

Question 3.
रावणस्य वामबाहू कति आसीत्?

Question 4.
खगाधिपः अरिन्दमः जटायुः केन रावणस्य दशबाहून् व्यपाहरत्?

Question 5.
जटायुः केन आक्रमणं अकरोत्?

Question 6.
‘तदा व्यपाहरदरिन्दमः’ अत्र श्लोके क्रियापदं किम्?

Question 7.
‘जटायुस्तमतिक्रम्य’ अत्र ‘तम्’ पदं कस्मै प्रयुक्तम्?

Question 8.
‘मुखेन’ इत्यस्य पदस्य कः पर्यायः श्लोके आगतः?

Question 9.
अत्र श्लोके ‘बाहून्’ इति पदस्य विशेषणपदं किम्?

अधोलिखित श्लोक अन्वयम् उचित पदक्रमेण पूरयत

सा तदा करुणा वाचो विलपन्ती सुदुःखिता।
वनस्पतिगतं गृधं ददर्शायतलोचना॥

अन्वयः- तदा करुणा (i) …………….. विलपन्ती सुदुःखिता (ii) ……………. .सा (सीता) (iii) ……………. गृध्रम् (iv) …………….. ।
मञ्जूषा- आयतलोचना, ददर्श, वाचः, वनस्पतिगतम् |

जटायो पश्य मामार्य ह्रियमाणामनाथवत्।
अनेन राक्षसेन्द्रेण करुणं पापकर्मणां॥

अन्वयः- आर्य (i) …………….. अनेन (ii) ………………… राक्षसेन्द्रेण (iii) ………………. ह्रियमाणाम् (iv) …………………… माम् पश्य।
मञ्जूषा- अनाथवत्, जटायो, सकरुणं, पापकर्मणा

तं शब्दमवसुप्तस्तु जटायुरथ शुश्रुवे।
निरीक्ष्य रावणं क्षिप्रं वैदेहीं च ददर्श सः॥

अन्वयः- अथ (i) …………….. जटायुः तु तं (ii) ………………. शुश्रुवे (iii) ……………….. निरीक्ष्य च सः क्षिप्रं (iv) ……………. ददर्श।
मञ्जूषा- रावणं, अवसुप्तः, वैदेहीम्, शब्दम्

ततः पर्वतशृङ्गाभस्तीक्ष्णतुण्डः खगोत्तमः।
वनस्पतिगतः श्रीमान्व्याजहार शुमां गिरजम्॥

अन्वयः- ततः (i) …………… तीक्ष्णतुण्डः (ii) ………………… श्रीमान् (iii) ………………. (iv) …………………. व्यजहार।
मञ्जूषा- वनस्पतिगतः, पर्वतशृङ्गाभः, गिरम्, खगोत्तमः

निवर्तय मतिं नीचां परदाराभिमर्शनात्।
न तत्समाचारेद्वीरो यत्परोऽस्य विगर्हयेत्॥

अन्वयः- (त्वम्) परदारा (i) …………. (स्वां) नीचां (ii) ………….. निवर्तय, धीरः न (iii) …………….. समाचरेत् यत् परः (iv) …………………… विगर्हयेत्।
मञ्जूषा- अभिमर्शनात्, अस्य, तत्, मतिम्

वृद्धोऽहं त्वं युवा धुन्वी सरथः कवची शरी।
न चाप्यादाय कुशली वैदेहीं ये गमिष्यासि॥

अन्वयः- अहं (i) ………………… त्वं युवा, धन्वी (ii) ……………….. कवची, शरी (चासि), न च (iii) ……………… मे वैदेहीम् आदाय अपि (iv) …………….. ।
मञ्जूषा- गमिष्यसि, कुशली, वृद्धः, सरथः।

तस्य तीक्ष्णनखाभ्यां तु चरणाभ्यां महाबलः।
चकार बहुथा गात्रे व्रणान्यतगसन्तमः॥

अन्वयः- (ततः) पतगसत्तमः (i) ………………. (खगः) (ii) ……………. चरणाभ्याम् तस्य (iii) ………………… बहुधा (iv) ………….. चकार।
मञ्जूषा- गात्रे, महाबलः, व्रणान्, तीक्ष्णनखाभ्याम्

ततोऽस्य सशरं चापं मुक्तामणिविभूषितम्।
चरणाभ्यां महातेजा बभञ्जास्य महद्धनुः॥

अन्वयः- ततः अस्य (i) ………………. सशरं (ii) ……….. अस्य (iii) ………………. धनुः (iv) ………….
मञ्जूषा- चरणाभ्याम्, चापम्, महातेजा, मुक्तामणिविभूषितम्

स भग्नधन्वा विरथो हताश्वो हतसारथिः।
तलेनाभिजघानाशु जटायुं क्रोधमूर्च्छितः॥

अन्वयः- (ततः) भग्नधन्वा (i) ………………. हताश्वः (ii) ………………… (सः) (iii) ……………. (iv) ……………….. अभिजघान।
मञ्जूषा- क्रोधमूर्च्छितः, विरथः, जटायुम्, हतसारथिः

जटायुस्तमतिक्रम्य तुण्डेनास्य खगाधिपः।
वामबाहून्दश तदा व्यपाहरदरिन्दमः॥

अन्वयः- तदा (i) …………… अरिन्दमः जटायुः (ii) ………………. अरिन्दमः जटाय: (iii) ………………….. अतिक्रम्य अस्य (iv) ……………… व्यपाहरत्।
मञ्जूषा- खगाधिपः, बाहून्, तुण्डेन, वाम।

मञ्जूषायां दत्तानां पदानां सहायतया निम्न श्लोकस्य भावार्थं पूरयत

निवर्तय मतिं नीचां परदाराभिमर्शनात्।
न तत्समाचरेद्धीरो यत्परोऽस्य विगर्हयेत्॥

भावार्थ- हे विद्वन् रावण! त्वं परेषां स्त्रीहरणं रूपं (i) …………… स्व दुर्मतिं निवर्तय यतः (ii) ……………… जनाः तादृशाणि कर्माणि न (iii) ………………. यानि अन्यः जनः (iv) …………….. करोति।
मञ्जूषा- अपकीर्तिम्, पापात्, कुर्युः, धैर्यवन्तः।

निम्नलिखितानां ‘क’ वर्गीय पदानां ‘ख’ वर्गीय पदेषु पर्यायाः चीयन्ताम्

“क’ पदानि – ‘ख’ पर्यायाः
1. विलपन्ती – दृष्ट्वा
2. ददर्श – परस्त्रीस्पर्शात्
3. करुणा-वाचः – अकरोत्
4. आर्य – सबाण धनुः
5. करुणम् – धरायाम्
6. क्षिप्रम् – शोभायुक्तः
7. वैदेहीम् – अनेकशः
8. निरीक्ष्य – उत्तमाम्
9. अवसुप्तः – धैर्यवान्
10. खगोत्तमः – नीत्वा
11. श्रीमान् – पक्षीणाम् राजा
12. गिरम् – रोदन्ती
13. शुभाम् – सीताम्
14. मतिम् – दु:खम्
15. परदाराभिमर्शनात् – धनुर्धरः
16. धीरः – शरीरे
17. धन्वी – सदु:खवाण्याः
18. चकार – श्रेष्ठ/श्रीमान्
19. गात्रे – अत्रोटयत्
20. बहुधा – पक्षिषु श्रेष्ठः
21. सशरम्चापम् – रथहीनः
22. बभञ्ज – अपतत्
23. विरथः – बुद्धिम्
24. पपात – शीघ्रम्
25. भूवि – क्षिप्रम्
26. आदाय – आक्रमणं कृत्वा
27. आशु – वाणीम्
28. अतिक्रम्य – अनश्यत्
29. खगाधिपः – अपश्यत्
30. व्यपाहरत् – शयानः

‘क’ स्तम्भे विशेषणानि ‘ख’ स्तम्भे विशेष्याणि दत्तानि। तानि समुचित योजयत

‘क’ स्तम्भः – ‘ख’ स्तम्भः
1. करुणा – सा
2. वनस्पतिगतम् – जटयो
3. सुदुःखिता – शब्दम्
4. आर्य – गिराम्
5. तम् – खगोत्तमः
6. शुभाम् – माम्
7. तीक्ष्णतुण्डः – मतिम्
8. करुणाम् – अहम्
9. नीचाम् – पतगसत्तमः
10. वृद्धः – चरणाभ्याम्
11. महाबलः – ग्रधम्
12. तीक्ष्णनखाभ्याम् – वाचः

We hope the given NCERT MCQ Questions for Class 9 Sanskrit Chapter 10 जटायोः शौर्यम् with Answers Pdf free download will help you. If you have any queries regarding CBSE Class 9 Sanskrit जटायोः शौर्यम् MCQs Multiple Choice Questions with Answers, drop a comment below and we will get back to you soon.

Check the below NCERT MCQ Questions for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा with Answers Pdf free download. MCQ Questions for Class 10 Sanskrit with Answers were prepared based on the latest exam pattern. We have provided बुद्धिर्बलवती सदा Class 10 Sanskrit MCQs Questions with Answers to help students understand the concept very well.

Students can also read NCERT Solutions for Class 10 Sanskrit Chapter 2 Questions and Answers at LearnInsta. Here all questions are solved with a detailed explanation, It will help to score more marks in your examinations.

अधोलिखितेषु कथनेषु स्थूलपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं क्रियतम्

Question 1.
बुद्धिमती पितुर्गृहं प्रति चलिता।
(i) कस्मै
(ii) कम्
(iii) कयो
(iv) के

Question 2.
सा धाष्ात् पुत्रौ चपेटया जगाद।
(i) कस्मात्
(ii) कीदृशम्
(iii) कम्
(iv) कः

Question 3.
मार्गे सा एकं व्याघ्रं ददर्श।
(i) कयो
(ii) के
(iii) कुत्र
(iv) कम्

Question 4.
सा व्याघ्रमागच्छन्तं दृष्ट्वा उवाच।
(i) का
(ii) कीदृशम्
(iii) कम्
(iv) कुत्र

Question 5.
व्याघ्रमारी काचिदियमिति मत्वा भयाकुलचित्तो नष्टः।
(i) कीदृशः
(ii) का
(iii) किमर्थम्
(iv) कस्मात्

Question 6.
कश्चित् धूर्तः शृगालः हसन् आह।।
(i) कीदृशः
(ii) कः
(iii) केन
(iv) कुत्र

Question 7.
गच्छ, जम्बुक! किञ्चिद् गूढप्रदेशम्।
(i) कः
(ii) केन
(ii) कीदृशम्
(iv) का

Question 8.
त्वम् मानुषादपि बिभेषि।।
(i) कस्मात्
(ii) केन
(iii) कः
(iv) कुत्र

Question 9.
पुत्रौ व्याघ्रक्षणाय कलहं कुरुथः।
(i) किमर्थम्
(ii) कः
(iii) केन
(iv) कुत्र

Question 10.
माम् निजगले बद्ध्वा चल सत्वरम्।
(i) कुत्र
(ii) किमर्थम्
(iii) कः
(iv) कुत्र

Question 11.
परं प्रत्युपन्नमतिः सा जम्बुकम् उवाच।
(i) कीदृषः
(ii) कीदृशी
(iii) का
(iv) कः

Question 12.
पुरा त्वया मह्यम् त्रय व्याघ्र दत्तम्।
(i) कया
(ii) केन
(iii) कस्यै
(iv) कस्मै

Question 13.
व्याघ्रः शृगालेन सहितं पुनः आगच्छत्।
(i) कम्
(ii) कस्मात्
(iii) कथम्
(iv) केन

Question 14.
देउलाख्यो ग्रामे राजसिंह वसतिस्म।
(i) कस्मिन्
(ii) कीदृशे
(iii) कयो
(iv) के

Question 15.
तत्र राजसिंहः नाम राजपुत्रः वसतिस्म्
(i) कुत्र
(ii) यत्र
(iii) कस्मिन
(iv) कः

गद्यांशम् पाठित्वा प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत

(क) अस्ति देउलाख्यो ग्रामः। तत्र राजसिंहः नाम राजपुत्रः वसति स्म। एकदा केनापि आवश्यककार्येण तस्य भार्या बुद्धिमती पुत्रद्वयोपेता पितुर्गृहं प्रति चलिता। मार्गे गहनकानने सा एकं व्याघ्रं ददर्श। सा व्याघ्रमागच्छन्तं दृष्ट्वा धाष्ात् पुत्रौ चपेटया प्रहृत्य जगाद-“कथमेकैकशो व्याघ्रभक्षणाय कलहं कुरुथः? अयमेकस्तावद्विभज्य भुज्यताम्। पश्चाद् अन्यो द्वितीयः कश्चिल्लक्ष्यते!”

Question 1.
सा बुद्धिमती कुत्र एकं व्याघ्रं ददर्श

Question 2.
बुद्धिमती पुत्रद्वयोपेता कुत्र चालिता?

Question 3.
ग्रामस्य नाम किमस्ति?

Question 4.
सा पुत्रौ-चपेटया प्रहृत्य किम् जगाद?

Question 5.
एकदा तस्य भार्या किं प्रति चलिता?

Question 6.
‘जगाद इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?

Question 7.
‘भार्या’ इतिपदस्य विशेषणपदं किम्?

Question 8.
‘आगच्छन्तम्’ इति क्रियापदस्य विपर्यय पदं गद्यांशे किम्?

Question 9.
अनुच्छेदे ‘राजपुत्रः’ इति कर्तृपदस्य क्रियापदं किम्?

(ख) इति श्रुत्वा व्याघ्रमारी काचिदियमिति मत्वा व्याघ्रो भयाकुलचित्तो नष्टः। निजबुद्ध्या विमुक्ता सा भयाद् व्याघ्रस्य भामिनी। अन्योऽपि बुद्धिमाँल्लोके मुच्यते महतो भयात्॥ भयाकुलं व्याघ्रं दृष्ट्वा कश्चित् धूर्तः शृगालः हसन्नाह- “भवान् कुतः भयात् पलायितः?” व्याघ्रः-गच्छ, गच्छ जम्बुक! त्वमपि किञ्चिद् गूढप्रदेशम्। यतो व्याघ्रमारीति या शास्त्रे श्रूयते तयाहं हन्तुमारब्धः परं गृहीतकरजीवितो नष्टः शीघ्रं तदग्रतः। शृगालः-व्याघ्र! त्वया महत्कौतुकम् आवेदितं यन्मानुषादपि बिभेषि? व्याघ्रः-प्रत्यक्षमेव मया सात्मपुत्रावेकैकशो मामत्तुं कलहायमानौ चपेटया प्रहरन्ती दृष्टा। बुद्धिर्बलवती सदा

Question 1.
कीदृशः व्याघ्रः नष्टः?

Question 2.
धूर्तः शृगालः किम् कुर्वन्तम् अवदत्?

Question 3.
व्याघ्रण किम् आवेदितम्?

Question 4.
व्याघ्रः जम्बुकम् प्रति किम् कथयति?

Question 5.
इति श्रुत्वा किं मत्वा व्याघ्रः भयाकुलचित्त नष्टः!

Question 6.
‘जम्बुकः’ इति पदस्य पर्यायपदं गद्यांशे किमस्ति?

Question 7.
‘शृगालः’ इतिपदस्य विशेषणपदं गद्यांशे किं प्रयुक्तम्?

Question 8.
‘रुदन्’ इति क्रियापदस्य विपर्यय पदं गद्यांशे किम्?

Question 9.
अनुच्छेदे ‘हसन्नाह’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?

(ग) जम्बुकः-स्वामिन्! यत्रास्ते सा धूर्ता तत्र गम्यताम्। व्याघ्र! तव पुनः तत्र गतस्य सा सम्युखपीक्षते यदि, तर्हि त्वया अहं हन्तव्य इति। व्याघ्रः-शृगाल! यदि त्वं मां मुक्त्वा यासि सदा वेलाप्यवेला स्यात्। जम्बुकः-यदि एवं तर्हि मां निजगले बद्ध्वा चल सत्वरम्। स व्याघ्रः तथाकृत्वा काननं ययौ। शृगालेन सहितं पुनरायान्तं व्याघ्र दूरात् दृष्ट्वा बुद्धिमती चिन्तितवती-जम्बुककृतोत्साहाद् व्याघ्रात् कथं मुच्यताम्? परं प्रत्युत्पन्नमतिः सा जम्बुकमाक्षिपन्तयङ्गल्या तर्जयन्त्युवाचरे रे धूर्त त्वया दत्तं मह्यं व्याघ्रत्रयं पुरा। विश्वास्याद्यैकमानीय कथं यासि वदाधुना॥

Question 1.
व्याघ्रजम्बुकौ कुत्र ययौ?

Question 2.
“त्वया अहं हन्तव्यः” इति कः कथयति?

Question 3.
यदि शृगालः व्याघ्रं मुक्त्वा यास्यति तदा का स्यात्?

Question 4.
सा बुद्धिमती किम् चिन्तितवती।

Question 5.
सा प्रत्युत्पन्नमतिः बुद्धिमती कथम् उवाच?

Question 6.
शीघ्रम्’ इति पदस्य पर्यायपदं गद्यांशे किमस्ति?

Question 7.
बद्ध्वा’ इति पदस्य विपर्ययपदं गद्यांशे किम्?

Question 8.
‘सा धूर्ता’ अत्र विशेषणपदं किम्?

Question 9.
संवादे ‘उवाच’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?

अधोलिखित श्लोकानाम् अन्वयं मञ्जूषायाः सहायतया उचित-क्रमेण पूरयत्।

(क) निजबुद्ध्या विमुक्ता सा भयाद् व्याघ्रस्य भामिनी।
अन्योऽपि बुद्धिमाँल्लोके मुच्यते महतो भयात्॥

अन्वयः- सा भामिनी निज (i) …………….. व्याघ्रस्य भयात् (ii) ……………….. लोके अन्यः अपि (iii) ………………. (निजबुद्ध्या ) महतो (iv) ……………….. मुज्यते।
मञ्जूषा- भयात्, बुद्ध्या, बुद्धिमान्, विमुक्ता

(ख) रे रे धूर्त त्वया दत्तं मह्यं व्याघ्रत्रयं पुरा।
विश्वास्याद्यैकमानीय कथं यासि वदाधुना॥
इत्युक्ता धाविता तूर्णं व्याघ्रमारी भयङ्करा।
व्याघ्रोऽपि सहसा नष्टः गलबद्धशृगालकः।।

अन्वयः- रे रे धूर्त पुरा त्वया (i) ………….. व्याघ्र (ii) ………….. दत्तम्। विश्वास्य (अपि) अद्य (iii) ……………… आनीय कथं यासि इति अधुना (iv) ………….. ।
मञ्जूषा- मह्यम्, त्रयं, वद, एकम्

अधोलिखित श्लोकानाम् भावार्थम् मञ्जूषायाः सहायतया उचित-क्रमेण पूरयत्

(क) निजबुद्ध्या विमुक्ता सा भयाद् व्याघ्रस्य भामिनी।
अन्योऽपि बुद्धिमाँल्लोके मुच्यते महतो भयात्॥

भावार्थ:- यथा सा रूपवती स्त्र निज (i) …………….. प्रमोवेण व्याघ्रस्य (ii) ……………. विमुक्ता तथा अस्मिन् संसारे यः (iii) ……………… भवाम् अर्थात् यः बुद्धे (iv) ……………… करोति सः अपि (सोऽपि) महतो भयात् मुच्यते (भुक्तः भवति)।
मञ्जूषा- बुद्धिमान्, भयात्, उपयोग, बुद्धेः

(ख) रे रे धूर्त त्वया दत्तं मह्यं व्याघ्रत्रयं पुरा।
विश्वास्याद्यैकमानीय कथं यासि वदाधुना॥
इत्युक्ता धाविता तूर्णं व्याघ्रमारी भयङ्करा।
व्याघ्रोऽपि सहसा नष्ट: गलबद्धशृगालकः॥

भावार्थ:- अस्य भावोऽस्ति यत् अस्मिन संसारे सर्वेष कार्याष (i) ………………. च बुद्धि एवं बलयुक्ता भवति (ii) ……………. बलस्य अग्र कस्यापि (iii) ……………. कदापि न तिष्ठति। अनेनं एवं जनः (iv) ……………. पूरायितुम् शक्तोति।
मञ्जूषा- बलं, कालेषु, स्वकामनाः, बुद्धेः

(ग) बुद्धिर्बलवती तन्वि सर्वकार्येषु सवर्दा।

भावार्थ:- अस्य भावोऽस्ति यत् अस्मिन संसारे सर्वेषु (i) …………. च बुद्धि एवं बलयुक्ता भवति। (ii) ……………. बलस्य अग्रे कस्यापि (iii) ………….. कदापि न तिष्ठति। अनेन एवं जनः (iv) ……………. पूरयितुम् शक्तोति।
मञ्जूषा- बुद्धः, बलं, स्वकामनः, कालेषु,

(अ) निम्नलिखितानां वाक्यानां कथाक्रमानुसारम् संयोजित्वा पुनः लिखत।

(क) बुद्धिर्बलवती तन्वि सर्वकार्येषु सर्वदा।
(ख) तस्यभार्या बुद्धिमती आसीत्।
(ग) मार्गे सा एकं व्याघ्रं ददर्श।
(घ) बुद्धिमती व्याघ्रजाद् भयात् पुनरपि मुक्ताऽभवत्।
(ङ) राजसिंहः नाम राजपुत्रः वसति स्म।
(च) अस्ति देउलाख्यो नाम ग्रामः।
(छ) सा पुत्रद्वयोपेता पितृर्गृहं प्रति चलिता।
(ज) सा धाष्ात् पुत्रौ चपेटया प्रहत्य जगाद।

(आ) (क) कथम् एकैकशः व्याघ्रभक्षणाय कलहं कुरुथः।
(ख) कश्चित् धूर्तः शृगालः हसन्नं अवदत्।
(ग) त्वम् मानुषादपि बिभेषि।
(घ) तस्यद्वभार्या बुद्धिमती पुत्रयोपेता पितृहं प्रति चलित।
(ङ) भवान् कुतः भयात् पलायितः।
(च) तौ एव विभज्य भुज्यताम्।
(छ) व्याघ्रः भयाकुलचित्तो नष्टः
(ज) बुद्धिमती व्याघ्रजाद् भयात् पुनरपि मुक्ताऽभवत्।

पर्यायपदानि समुचित मेलनं कुरुतखण्ड

‘क’ खण्ड – ‘ख’ खण्ड
शीघ्रम् – अवलोक्य
ययौ – कथ्यते
उच्यते – शृगालः
बुद्ध्या – दृष्टवान्
जगाद – मत्या
वनम् – गतवान्
ददर्श – अवदत्
जम्बुकः – सत्वरम्
पुरा – उत्सुकता
पत्नी – समयः
वेला – खादितुम्
ईक्षते – प्राचीनकाले
कौतुकम् – भार्या
अत्तुम् – आक्षेपं कुर्वन्ती
दृष्ट्वा – पश्यति
आक्षिपन्ती – काननम्

(अ) ‘क’ स्तम्भे विशेषणपदं लिखितम् ‘ख’ स्तम्भे पुनः विशेष्यपदम्। तयोः मेलनं कुरुत

‘क’ स्तम्भ – ‘ख’ स्तम्भ
(क) बुद्धिमती – (i) व्याघ्र
(ख) एकं – (ii) कानन
(ग) गहन – (iii) व्याघ्रः
(घ) धूर्तः – (iv) व्याघ्रमारी
(ङ) भयाकुलः – (v) व्याघ्रात्
(च) इयम् – (vi) भार्या
(छ) उत्साहाद् – (vii) शृगालः

(आ) उदाहरणमनुसृत्य अधोलिखितानि विशेषण-विशेष्य-पदानि प्रयुज्य वाक्यानि रयचत्

कौतुकी कृष्ण: – कौतुकी कृष्णः कपिलायाः धनोः दुग्धं पिबति।
(क) चतुरा नारी – …………………………….
(ख) निर्धनाय पुरुषाय – …………………………
(ग) तीक्ष्णैः शरैः – ………………………
(घ) विशालेषु वृक्षेषु – ……………………………..

विपर्ययपदानि समुचित मेलनं कुरुतखण्ड

‘क’ खण्ड – ‘ख’ खण्ड
ददर्श – पति
सत्वरम् – पृष्ठतः
अत्तुम् – बुद्धिमान्
ययौ – समीपात्
बध्यते – मुक्त्वा
दूरात् – पातुम्
पुरा – गृहम्
बुद्धिमती – शनैः-शनैः
वनम् – आगच्छसि
भवान् – अददर्श
पत्नी – भवती
अग्रतः – मुच्यते
गच्छसि – अधुना
चिन्तितवती – अचिन्तितवती
बद्ध्वा – आययौ

We hope the given NCERT MCQ Questions for Class 10 Sanskrit Chapter 2 बुद्धिर्बलवती सदा with Answers Pdf free download will help you. If you have any queries regarding CBSE Class 10 Sanskrit बुद्धिर्बलवती सदा MCQs Multiple Choice Questions with Answers, drop a comment below and we will get back to you soon.

Get Chapter Wise MCQ Questions for Class 11 with Answers PDF Free Download of all subjects are prepared here according to the latest CBSE syllabus and NCERT curriculum. Students can practice CBSE Class 11 MCQs Multiple Choice Questions with Answers to score good marks in the examination.

Class 11 MCQs Multiple Choice Questions with Answers

Practicing these CBSE NCERT Objective MCQ Questions of Class 11 with Answers Pdf will guide students to do a quick revision for all the concepts present in each chapter and prepare for final exams.

Class 11 MCQ Questions with Answers

• MCQ Questions for Class 11 Maths with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Physics with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Chemistry with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Biology with Answers
• MCQ Questions for Class 11 English with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Geography with Answers
• MCQ Questions for Class 11 History with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Political Science with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Economics with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Accountancy with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Business Studies with Answers
• MCQ Questions for Class 11 Sociology with Answers

We hope the given NCERT MCQ Questions for Class 11 with Answers PDF Free Download will help you. If you have any queries regarding CBSE Class 11 MCQs Multiple Choice Questions with Answers, drop a comment below and we will get back to you soon.