CBSE Class 6

We have given detailed NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 12 दशमः त्वम असि Textbook Questions and Answers come in handy for quickly completing your homework.

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 12 दशमः त्वम असि

Class 6th Sanskrit Chapter 12 दशमः त्वम असि Textbook Questions and Answers

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत- (उच्चारण कीजिए- Pronounce these words.)

उत्तरम्-
छात्र स्वयं उच्चारण करें।

प्रश्न 2.
प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत- (प्रश्नों के उत्तर लिखिए- Answer the questions.)

(क) कति बालकाः स्नानाय अगच्छन्?
(ख) ते स्नानाय कुत्र अगच्छन्?
(ग) ते कम् निश्चयम् अकुर्वन्?
(घ) मार्गे कः आगच्छत्?
(ङ) पथिकः कम् अवदत्?
उत्तर:
(क) दश बालकाः स्नानाय अगच्छन्।
(ख) ते स्नानाय नदीम् अगच्छन्।
(ग) ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः।
(घ) मार्गे पथिकः आगच्छत्।
(ङ) पथिकः अवदत्-दशमः त्वम् असि।

प्रश्न 3.
शुद्धकथनानां समक्षम् (✓) इति अशुद्धकथनानां समक्षं (✗) कुरुत- (शुद्ध कथन के सामने (✓) तथा अशुद्ध कथन के सामने (✗) चिह्न लगाएँ- Put a tick mark (✓) in front of correct statement and a cross (✗) opposite the incorrect one.)

(क) दशबालकाः स्नानाय अगच्छन्। ……………
(ख) सर्वे वाटिकायाम् अभ्रमन्। ……………
(ग) ते वस्तुतः नव बालकाः एव आसन। ……………
(घ) बालकः स्वं न अगणयत्। ……………
(ङ) एक: बालकः नद्यां मग्नः। ……………
(च) ते सुखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन्। ……………
(छ) कोऽपि पथिकः न आगच्छत्। ……………
(ज) नायकः अवदत्-दशमः त्वम् असि इति। ……………
(झ) ते सर्वे प्रहृष्टाः भूत्वा च गृहम् अगच्छन्। ……………
उत्तर:
(क) ✓, (ख) ✗ , (ग) ✗ , (घ) ✓, (ङ) ✗, (च) ✗, (छ) ✗, (ज) ✗, (झ) ✓

प्रश्न 4.
मञ्जूषातः शब्दान् चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- (मञ्जूषा से शब्द चुनकर रिक्त स्थान भरिए Fill in the blanks by taking words from the brackets.)

गणयित्वा , श्रुत्वा , दृष्ट्वा , कृत्वा , गृहीत्वा , तीर्वा |

(क) ते बालकाः ………………. नद्याः उत्तीर्णाः।
(ख) पथिक: बालकान् दुःखितान् ………………. अपृच्छत्।
(ग) पुस्तकानि ……….. विद्यालयं गच्छ।
(घ) पथिकस्य वचनं …… सर्वे प्रमुदिताः गृहम् अगच्छन्।
(ङ) पथिक : बालकान् ………………. अकथयत् दशमः त्वम् असि।
(च) मोहनः कार्यं ………………. गृहं गच्छति।
उत्तर:
(क) तीर्खा
(ख) दृष्ट्वा
(ग) गृहीत्वा
(घ) श्रुत्वा
(ङ) गणयित्वा
(च) कृत्वा

प्रश्न 5.
चित्राणि दृष्ट्वा संख्यां लिखत- (चित्रों को देखकर संख्या लिखिए- Look at the pictures and write the number of objects.)



उत्तर:
(क) अष्ट
(ख) तिस्रः
(ग) एकम्
(घ) द्वौ
(ङ) द्वे
(च) षट्
(छ) पञ्च
(ज) दश

Class 6th Sanskrit Chapter 12 दशमः त्वम असि Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
संस्कृतपर्यायं लिखत- (संस्कृत पर्याय लिखिए- Give the Sanskrit equivalent).

(क)
(i) एक छात्र – ……………..
(ii) दो कबूतर – ……………..
(iii) तीन शेर – ……………..
(iv) चार घोड़े – ……………..
(v) पाँच बकरियाँ – ……………..
(vi) छः हाथी – ……………..
(vii) सात लड़कियाँ – ……………..
(viii) आठ पुस्तकें – ……………..
(xi) नौ घर – ……………..
(x) दस पेड़ – ……………..
उत्तर:
(i) एकः छात्रः
(ii) द्वौ कपोतो
(iii) त्रयः सिंहाः
(iv) चत्वारः अश्वाः
(v) पञ्च अजाः
(vi) षट् गजाः
(vii) सप्त बालिकाः
(viii) अष्ट पुस्तकानि
(ix) नव गृहाणि
(x) दश वृक्षाः

(ख)


उत्तर:
(i) सः बालकम् अकथयत्।
(ii) नायकः बालकान् अगणयत्।
(iii) ते सर्वे गृहम् अगच्छन्।
(iv) बालकः स्नानाय अगच्छत्।

प्रश्न 2.
परस्परं मेलयत- (परस्परं मेलयत- Match the following.)

क्त्वा प्रत्ययान्तानि – हिन्दी-पर्यायाः
(क) (i) दृष्ट्वा – सुनकर
(ii) स्नात्वा – गिनती करके
(iii) कृत्वा – लिखकर
(iv) श्रुत्वा – तैरकर
(v) गणयित्वा – देखकर
(vi) लिखित्वा – करके
vii) तीर्वा – स्नान करके
उत्तर:
(i) दृष्ट्वा – देखकर
(ii) स्नात्वा – स्नान करके
(iii) कृत्वा – करके
(iv) श्रुत्वा – सुनकर
(v) गणयित्वा – गिनकर
(vi) लिखित्वा – लिखकर
(vii) ती| – तैरकर।

(ख) ‘क’ खण्डात् उचितम् क्त्वा-प्रत्ययान्तं पदं चित्वा अधोदत्तानि वाक्यानि पूरयत- (खण्ड ‘क’ के अंतर्गत ‘क्त्वा’ प्रत्ययांत पदों में से उचित पद चुनकर वाक्य पूरे कीजिए। Pick out the appropriate word ending in suffix ‘क्त्वा’ from sections’ and complete the sentences given below.)

(i) सा ………….. भोजनं करोति।
(ii) चलचित्रं ………….. सर्वे प्रसन्नः सन्ति।
(ii) समाचारं ……… सः दुःखितः आसीत।
(iv) तान् बालकान् …………… पथिकः अवदत्।
(v) अहं विद्यालयकार्यं ………. क्रीडामि।
(vi) बालका: नदी ………… पारं गताः।
(vii) निबंधं ………….. छात्रा अध्यापिकाम् अवदत्।
उत्तर:
(i) स्नात्वा
(ii) दृष्ट्वा
(iii) श्रुत्वा
(iv) गणयित्वा,
(v) कृत्वा
(vi) तीत्वा
(vii) लिखित्वा

प्रश्न 3.
मञ्जूषायाः उचितम् अव्ययं चित्वा वाक्यपूर्तिं कुरुत। (मञ्जूषा से उचित अव्यय पद चुनकर वाक्य पूरे कीजिए। Pick out the appropriate indeclinable from the box and complete the sentences.)

अपि , न , अतः , तूष्णीम् , एव , पुनः

सः अवदत्-‘नव ……………. सन्ति। दशमः ……………. अस्ति।’ अपरः अपि बालकः ……………. अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा ……………. नव एव आसन। ……………. ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः। ते दुःखिताः ……………. अतिष्ठिन।
उत्तर:
(क) एव
(ख) न
(ग) पुनः
(घ) अपि
(ङ) अत
(च) तूष्णीम्।

बहुविकल्पीयप्रश्नाः

प्रश्न 1.
प्रदत्तविकल्पेभ्य उचितं पदं चित्वा वाक्यानि पूरयत। (दिए गए विकल्पों में से उचित विकल्प चुनकर वाक्य पूरे कीजिए। Pick out the correct word from the options given and complete the sentences.)

(क)
(i) …………बलकाः नदीम् अगच्छन्।(अष्ट, नव, दश)
(ii) कश्चित् ………… तत्र आगच्छत्। (बालकः, यात्रिकः, पथिक:)
(iii) एक: नद्यां ……………. । (भग्नः, संलग्नः, मग्नः)
(iv) युष्माकं …………….. कारणं किम्? (हर्षस्य, दुःखस्य, बालकस्य)
(v) ते ……………….. पारं गताः। (दृष्ट्वा, श्रुत्वा, तीर्वा)
उत्तर:
(i) दश
(ii) पथिकः
(iii) मग्नः
(iv) दु:खस्य
(v) तीर्वा।

(ख)
(i) बालकाः …….. अगच्छन्। (स्नानम्, स्नानाय, स्नानेन)
(ii) पथिकः तान् (अगणयन्, अगणयत्, अगणयत्)
(iii) ……………. बालकाः गृहम् अगच्छन्। (सर्वाः, सर्वे, सर्व:)
(iv) ते ……………. स्नानम् अकुर्वन्। (नदीजलम्, नदीजलात्, नदीजले)
(v) तत्र ……………. बालकाः आसन्। (दशाः, दश, दश:)
उत्तर:
(i) स्नानाय
(ii) अगणयत्
(iii) सर्वे
(iv) नदीजले
(v) दश।

(ग)
(i) ………………… (एक, एकः, एकम्)
(ii) …………….. वृक्षौ। (द्वे, द्वौ, त्रयः)
(iii) ………… छात्रा। (एक, एका, एकाः)
(iv) ……….. मित्राणि। (चत्वारः, चतस्त्रः, चत्वारि)
(v) ………….. लते। (द्वौ, द्वे, एकम्)
(vi) …………. पादपाः। (त्रयः, त्रीणि, तिस्त्र)
(vii) …………. बालकाः। (सर्वे, सर्वाः, सर्वम्)
उत्तर:
(i) एकम्
(i) द्वौ ।
(ii) एका
(iv) चत्वारि
(v) द्वे
(vi) त्रयः
(vii) सर्वे।

(घ)
(i) एकः एकः च ………….. भवतः। (द्वि, द्वे, द्वौ)
(ii) त्रयः षट् च ……….. भवन्ति। (अष्ट, नव, दश)
(ii) पञ्च द्वौ च …… भवन्ति। (सप्त, अष्ट, षट)
(iv) चत्वारः चत्वारः च ……. (अष्टः, अष्ट, अष्टा)
(v) द्वौ त्रयः च ………….. भवन्ति। (पञ्चः, पञ्च, पञ्चम)
उत्तर:
(i) द्वौ
(ii) नव.
(iii) सप्त
(iv) अष्ट
(v) पञ्च

We have given detailed NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 10 कृषिकाः कर्मवीराः Textbook Questions and Answers come in handy for quickly completing your homework.

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 10 कृषिकाः कर्मवीराः

Class 6th Sanskrit Chapter 10 कृषिकाः कर्मवीराः Textbook Questions and Answers

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत- (उच्चारण कीजिए- Pronounce these words.)

उत्तर:
छात्र स्वयं उच्चारण करें।

प्रश्न 2.
श्लोकांशान् योजयत- (श्लोकांशों का मिलान कीजिए- Match the verses.)

उत्तर:

प्रश्न 3.
उपयुक्तकथानानां समक्षम् ‘आम्’ अनुपयुक्तकथनानां समक्षं ‘न’ इति लिखत- (उपयुक्त कथन के सामने ‘आम्’ और अनुपयुक्त कथन के सामने ‘न’ लिखिए- write ‘आम्’ in front of the correct statement and ‘न’ opposite the incorrect ones.)

उत्तर:
(क) आम्
(ख) न
(ग) आम्
(घ) न
(ङ) आम्।

प्रश्न 4.
मञ्जूषातः पर्यायवाचिपदानि चित्वा लिखत- (मञ्जूषा से समानार्थक पद चुनकर लिखिए Pick out synonyms from the box and write.)

रविः , वस्त्राणि , जर्जरम् , अधिकम् , पृथ्वी , पिपासा

(क) वसनानि – ………….
(ख) सूर्यः – ………….
(ग) तृषा – ………….
(घ) विपुलम् – ………….
(ङ) जीर्णम् – …… …….
(च) धरित्री – ………….
उत्तर:
(क) वस्त्राणि
(ख) रविः
(ग) पिपासा
(घ) अधिकम्
(ङ) जर्जरम्
(च) पृथ्वी।

प्रश्न 5.
मञ्जूषात: विलोमपदानि चित्वा लिखत- (मञ्जूषा से विलोम पद चुनकर लिखिए- Pick out antonyms from the box and write.)

धनिकम् , नीरसा , अक्षमम् , दुःखम् , शीते , पावें

(क) सुखम् ………………..
(ख) दूरे ………………..
(ग) निर्धनम् ………………..
(घ) क्षमम् ………………..
(ङ) ग्रीष्मे ………………..
(च) सरसा ………………..
उत्तर:
(क) दुःखम्
(ख) पावें
(ग) धनिकम्
(च) अक्षमम्
(ङ) शीते
(च) नीरसा।

प्रश्न 6.
प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत- (प्रश्नों के उत्तर लिखिए- Answer the following questions.)

(क) कृषका: केन क्षेत्राणि कर्षन्ति?
(ख) केषां कर्मवीरत्वं न नश्यति?
(ग) श्रमेण का सरसा भवति?
(घ) कृषकाः सर्वेभ्यः किं किं यच्छन्ति?
(ङ) कृषकात् दूरे किं तिष्ठति?
उत्तर:
(क) कृषकाः हलेन कुदालेन च क्षेत्राणि कर्षन्ति।
(ख) कृषकाणां कर्मवीरत्वं न नश्यति।
(ग) श्रमेण पृथ्वी (धारित्री) सरसा भवति।
(घ) कृषकाः सर्वेभ्यः शाकम्, अन्नम्, दुग्धम्, फलम् च यच्छन्ति।
(ङ) सुखम् कृषकात् दूरे तिष्ठति।

Class 6th Sanskrit Chapter 10 कृषिकाः कर्मवीराः Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
शुद्ध कथनानां समक्षम् ‘आम्’ अशुद्धकथनानां समक्षम् च ‘न’ इति लिखत- (शुद्ध कथन के सामने ‘आम्’ अशुदध कथन के सामने ‘न’ लिखिए। Write yes’ to write and write ‘no’ to wrong sentences.)

(क) (i) कृषकः नित्यम् कर्मठः न भवति। ……………
(ii) जीर्णम् गृहम् वृष्टिं वारयितुम अक्षमम्। ……………
(iii) कृषकः क्षुधा तृषाकुलंः न भवति। ……………
(iv) कृषकस्य परिश्रमणेन धरा शस्यपूर्णा भवति। ……………
(v) कृषकस्य जीवनम् सुखमयम् अस्ति। ……………
(vi) शीते कृषकस्य शरीरं सस्वेदं अस्ति। ……………
उत्तर:
(i) न
(ii) आम्
(iii) न
(iv) आम्
(v) न
(vi) न।

प्रश्न 2.
तालिकापूर्तिं कुरुत। (तालिकापूर्ति कीजिए- Complete the table.)

उत्तर:
(क) हलाभ्याम्, हलैः
(ख) कुदालाभ्याम्, कुदालैः
(ग) क्षेत्रे, क्षेत्राणि
(घ) शरीरे, शरीराणि
(ङ) कर्मठः, कर्मठाः
(च) सः, ते।

प्रश्न 3.
बहुवचने परिवर्त्य वाक्यानि पुनः लिखत- (निम्नलिखित वाक्यों को बहुवचन में बदलकर लिखाए – Rewrite the sentences after changing into plural.)

(क) मेघौ जलम् वर्षतः। ……………..
(ख) कृषकः क्षेत्रम् कर्षति। ……………..
(ग) शरीरे वस्त्रं न अस्ति। ……………..
(घ) सुखं दूरे तिष्ठति। ……………..
(ङ) अहम् कृषकम् पश्यामि। ……………..
उत्तर:
(क) मेघाः जलम् वर्षन्ति।
(ख) कृषकाः क्षेत्रम् कर्षन्ति।
(ग) शरीरे वस्त्राणि न सन्ति।, ङ्के
(घ) सुखानि दूरे तिष्ठन्तिा
(ङ) वयम् कृषकका पश्यामः।

प्रश्न 4.
अधोदत्तान् प्रश्नान् उत्तरत- (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर दीजिए- Answer the following questions.)

(क) केषां श्रमेण क्षेत्राणि सस्यपूर्णानि भवन्ति?
(ख) कृषिकस्य गृहं कदा वृष्टिं वारयितुम् न क्षमम्?
(ग) कृषिकस्य पादयोः को न स्त:?
(घ) कृषिकस्य किं शीते कंपमयं भवति?
(ङ) कृषिकाणां किं न नश्यति?
उत्तर:
(क) कृषिकाणां श्रमेण क्षेत्राणि सस्यपूर्णानि भवन्ति।
(ख) कृषिकस्य गृहं वर्षासु वृष्टिं वारयितुम् न क्षमम्।
(ग). कृषिकस्य पादयोः उपानहौ न स्तः।
(घ) कृषिकस्य शरीरं शीते कंपमयं भवति।
(ङ) कृषिकाणां कर्मवीरत्वं न नश्यति।

बहुविकल्पीयप्रश्नाः 

प्रश्न 1.
उचितं विकल्पम् चित्वा वाक्यपूर्ति कुरुत- (उचित विकल्प चुनकर वाक्य पूरे कीजिए – Pick out the correct option and complete the sentences.)

(क)
(i) कृषकाः ………………. क्षेत्राणि कर्षति। (हल:, हलेन,
(ii) …………. जीवनम् कष्टपूर्णम्। (कृषकम्, कृषकस्य, कृषक:)
(iii) कषकाः ………………. अन्नम् उत्पादयति। (सर्वे, सर्वभ्यः, सर्वेभ्यः)
(iv) …….. ग्रीष्मे तपति।। (सूर्यम्, सूर्यः, सूर्य) .
(v) कृषकाणां …… धरा सरसा भवति। (श्रमम्, श्रमेन, श्रमेण)
उत्तर:
(i) हलेन
(ii) कृषकस्य
(iii) सर्वेभ्यः
(iv) सूर्यः
(v) श्रमेण।

(ख)
(i) ग्रीष्मे शरीरं ………………(सस्वेदम्, कंपमयम्, कष्टम्)
(ii) दूरे हि तिष्ठति। ……….. (सुखम्, दु:खम्, गृहम्)
(iii) तौ कुदालेन क्षेत्राणि ………… (कर्षति, कर्षतः, कर्षन्ति)
(iv) ……………. विपुलं जलं वर्षन्ति। (मेघः, मेघौ, मेघाः)
(v) ……………. कर्मवीरत्वं न नश्यति। (कृषकानाम्, कृषकम्, कृषकाणाम्)
उत्तर:
(i) सस्वेदम्
(ii) सुखम्
(iii) कर्षतः
(iv) मेघाः
(v) कृषकाणाम्।

उत्तर:
(i) तथा + अपि (आ + अ + आ)
(i) शाकम् + अन्नम् (म् + अ = म)
(ii) तृषा + आकुलौ (आ+ आ + आ)
(iv) शीतकाले + अपि (अ -→ 5)
(v) कण्टक + आवृता (अ + आ = आ)।

We have given detailed NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 9 क्रीडास्पर्धा Textbook Questions and Answers come in handy for quickly completing your homework.

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 9 क्रीडास्पर्धा

Class 6th Sanskrit Chapter 9 क्रीडास्पर्धा Textbook Questions and Answers

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत- (उच्चारण कीजिए- Read it out.)

उत्तर:
छात्र स्वयं उच्चारणं करें।

प्रश्न 2.
निर्देशानुसारं परिवर्तनं कुरुत- (निर्देशानुसार परिवर्तन कीजिए- Transform as directed.)

यथा- अहं क्रीडामि। – (बहुवचने) – वयं क्रीडामः।
(क) अहं नृत्यामि। – (बहुवचने) – ……………….
(ख) त्वं पठसि। – (बहुवचने) – ……………….
(ग) युवां गच्छथः। – (एकवचने) – ……………….
(घ) अस्माकं पुस्तकानि। – (एकवचने) – ……………….
(ङ) तव गृहम्। – (द्विवचने) – ……………….
उत्तर:
(क) वयम् नृत्यामः।
(ख) यूयम् पठथ।
(ग) त्वम् गच्छसि।
(घ) मम पुस्तकम्।
(ङ) युवयोः गृहे।

प्रश्न 3.
कोष्ठकात् उचितं विकल्पं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- (कोष्ठक से उचित विकल्प चुनकर रिक्त स्थान भरिए– Pick out the correct option from the bracket and fill in the blanks.)

(क) ……… पठामि। (वयम्/अहम्)
(ख) ………….. (युवाम्/यूयम्)
(ग) एतत् ……….. पुस्तकम्। (माम्/मम)
(घ) ……….. क्रीडनकानि। (युष्मान्/युष्माकम्)
(ङ) …………….. छात्रे स्वः। (वयम्/आवाम्)
उत्तर:
(क) अहम्
(ख) युवाम्
(ग) मम
(घ) युष्माकम्
(ङ) आवाम्

प्रश्न 4.
अधोलिखितानि पदानि आधृत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत- (निम्नलिखित पदों को आधार बनाकर सार्थक वाक्य बनाइए- Frame meaningful sentences on the basis of words given below.)

उत्तर:

• यूयम् शिक्षिका नस्यथा
• वयम् चित्राणि रचयामः।
• युवाम् कथां कथयिष्यथः।
• अहम् दूरदर्शनं पश्यामि।
• त्वम् लेख लेखिष्यसि।
• आवाम् पुस्तकं पठिष्यावः।

प्रश्न 5.
उचितपदैः वाक्यनिर्माणं कुरुत- (उचित पद से वाक्य-निर्माण कीजिए- Framesentences with appropriate words.)

मम , तव , आवयोः ; युवयोः , अस्माकम् , युष्माकम्

यथा- एषा मम पुस्तिका

(क) एतत् ………… गृहम्।
(ख) ………… मैत्री दृढा।
(ग) एषः …………… विद्यालयः।
(घ) एषा ……………. अध्यापिका।
(ङ) भारतम् ………………… देश:
(च) एतानि ………………… पुस्तकानि।
उत्तर:
(क) मम
(ख) आवयोः
(ग) युष्माकम्/अस्माकम्
(घ) तव
(ङ) अस्माकम्
(च) अस्माकम्

प्रश्न 6.
वाक्यानि रचयत- (वाक्य बनाइए- Frame sentences.)

उत्तर:

प्रश्न  7.
एकवचनपदस्य बहुवचनपदं, बहुवचनपदस्य एकवचनपदं च लिखत- (एकवचन पद का बहुवचनपद और बहुवचनपद का एकवचन पद लिखिए- write down the plural form of the word in singular and singular form of the word in plural.)

यथा-एषः
(क) सः ………….
(ख) ताः ………….
(ग) त्वम् ………….
(घ) एताः ………….
(ङ) तव ………….
(च) अस्माकम् ………….
(छ) तानि ………….
उत्तर:
(क) ते
(ख) सा
(ग) यूयम्
(घ) एषा
(ङ) युष्माकम्
(च) मम
(छ) तत्

Class 6th Sanskrit Chapter 9 क्रीडास्पर्धा Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
अधोदत्ताम् तालिकां पूरयत। (निम्नलिखित तालिका को पूरा कीजिए। Complete the table given below.)

उत्तर:

उत्तर:

उत्तर:

प्रश्न 2.
अधोदत्तानि वाक्यानि निर्देशानुसारेण परिवर्तयत। (निम्नलिखित वाक्यों को निर्देशानुसार बदलिए। Transform the sentences given below as per directions.)

(क) बहुवचने (बहुवचन में in plural)

(i) सा नृत्यति। ……………….
(ii) त्वम् खादसि। ……………….
(iii) आवाम् धावावः। ……………….
(iv) तौ नमतः। ……………….
(v) युवाम खेलथः। ……………….
उत्तर:
(i) ताः नृत्यन्ति।
(ii) यूयम् खादथा
(ii) वयम् धावामः।
(iv) ते नमन्ति।,
(v) यूयम् खेलथ।

(ख) एकवचने ( एकवचन में in singular)

(i) अस्माकं शिक्षकाः
(ii) युष्माकं वस्त्राणि।
(iii) युवयोः मित्रे।
(iv) वयम् गच्छामः।
(v) ते नमन्ति ।
उत्तर:
(i) मम शिक्षकः।
(ii) तव वस्त्रम्।
(iii) तव मित्रम्।
(iv) अहम् गच्छामि।
(v) सः नमति।

(ग) द्विवचने (द्विवचन में in plural)

(i) अहम् पठामि। …………..
(ii) त्वम् क्रीडसि। …………..
(iii) वयम् पश्यामः। …………..
(iv) सः हसति। …………..
(v) सा गायति। …………..
उत्तर:
(i) आवाम् पठावः।
(ii) युवाम् क्रीडथः।
(ii) आवाम् पश्यावः।
(iv) तौ हसतः।
(v) ते गायतः।

प्रश्न 3.
अधोदत्तानि वाक्यानि लुट्लकारे परिवर्तयत। (निम्नलिखित वाक्यों को लृट् लकार में बदलिए। Transform the following sentences into future tense.) 

यथा- वयम् अध्यापकं नमामः। …………. वयम् अध्यापकं नस्यामः।
(क) बालिका भोजनं खादति। – ………….
(ख) वयम् हिमाचलप्रदेशं गच्छामः। – ………….
(ग) त्वम् संस्कृतम् पठसि। – ………….
(घ) ते चित्राणि रचयन्ति। – ………….
(ङ) बालकाः पादकन्दुक खेल खेलन्ति। – ………….
उत्तर:
(क) बालिका भोजनं खादिष्यति।
(ख) वयम् हिमाचलप्रदेशं गमिष्यामः।,
(ग) त्वम् संस्कृतम् पठिष्यसि।
(घ) ते चित्राणि रचयिष्यन्ति।,
(ङ) बालकाः पादकन्दुक खेल खेलिष्यन्ति।

प्रश्न 4.
विपरीतार्थकम् सर्वनामपदं लिखत। (विपरीतार्थक सर्वनाम पद लिखिए। Write the pronoun having the opposite meaning.)

यथा- मम तव।
(क) त्वम् – ………….
(ख) वयम् – ………….
(ग) युवाम् – ………….
(घ) आवयोः – ………….
(ङ) माम् – ………….
(च) मह्यम् – ………….
(छ) अस्माकम् – ………….
(ज) अस्मान् – ………….
उत्तर:
(क) अहम्
(ख) यूयम्
(ग) आवाम्
(घ) युवयोः
(ङ) त्वाम्
(च) तुभ्यम्
(छ) युष्माकम्
(ज) युष्मान्

प्रश्न 5.
अधोदत्ताम् तालिकां पूरयत। (निम्नलिखित तालिका को पूरा कीजिए। Complete the table given below.)
उत्तर:


उत्तर:

(ग) पठति-पठिष्यति (पठ्)

(i) भवति – (भू)
(ii) गच्छति – (गम्)
(iii) खादति – (खाद्)
(iv) लिखति – (लिख्)
(v) चलति – (चल)
(vi) क्रीडति – (क्रीड्)
उत्तर:
(i) भविष्यति
(ii) गमिष्यति
(iii) खादिष्यति
(iv) लेखिष्यति
(v) चलिष्यति
(vi) क्रीडिष्यति

बहुविकल्पीयप्रश्नाः

प्रश्न 1.
उचितं विकल्पं चित्वा रिक्तस्थानपूर्ति कुरुता (उचित विकल्प चुनकर रिक्त स्थान पूर्ति कीजिए। Pick out the correct option and fill in the blanks.)

(क)
(i) …… कुत्र गच्छथ? (युवाम्, यूयम्, युष्मान्)
(ii) विद्यालयं गच्छामः। (आवाम्, वयम्, अस्माकम्)
(iii) एतत् ………….गृहम्। (मम, मह्यम्, अस्माकम्)
(iv) एषः ………… विद्यालयः? (त्वम्, त्वाम्, तव)
(v) सा ………… अध्यापिका। (वयम्, अहम्, अस्माकम्)
उत्तर:
(i) यूयम्
(ii) वयम्
(iii) मम
(iv) तव
(v) अस्माकम्।

(ख)
(i) अद्य विद्यालये क्रीडाप्रतियोगिताः ………… । (अस्ति, स्तः, सन्ति)
(ii) आवाम् जन्तुशाला ………… (गच्छिष्याव, गमिष्यावः, गमिष्यामि)
(iii) युवाम् कथा ……….। (कथयिष्यथ, कथिष्यथः, कथयिष्यथ:)
(iv) हे बालकाः! किं यूयम् प्राचार्य …………। (मिलन्ति, मिलथ, मिलसि)
(v) छात्राः लेखम् ………… (लिखिष्यन्ति, लेखिष्यतः, लेखिष्यन्ति)
उत्तर:
(i) सन्ति
(ii) गमिष्यावः
(iii) कथयिष्यथः
(iv) मिलथ
(v) लेखिष्यन्ति।

प्रश्न 2.
उचितं विकल्पं चित्वा तालिकापूर्तिं कुरुत। (उचित विकल्प चुनकर तालिका पूरी कीजिए। Complete the table by picking out the correct option.)

(क) ………… आवयोः अस्माकम्। (मम्, मम, माम्)
(ख) माम् आवाम् ………… (अस्माकम्, वयम्, अस्मान्)
(ग) तव ………… युष्माकम्। (युवाम्, युवयोः, युवयो)
(घ) छत्रम् छत्राणि। ………… (छत्रौ, छत्राः, छत्रे)
(ङ) ………… एतौ एते।। (एतत्, एषः, एष)
उत्तर:
(क) मम
(ख) अस्मान्
(ग) युवयोः
(घ) छत्रे
(ङ) एषः

We have given detailed NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 8 सूक्तिस्तबकः Textbook Questions and Answers come in handy for quickly completing your homework.

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 8 सूक्तिस्तबकः

Class 6th Sanskrit Chapter 8 सूक्तिस्तबकः Textbook Questions and Answers

अभ्यासः

प्रश्न 1.
सर्वान् श्लोकान् सस्वरं गायत- (सब श्लोकों को सस्वर गाएँ- Recite all Shlokas in tune.)
उत्तर:
छात्र स्वयं सस्वर गाएँ।

प्रश्न 2.
श्लोकांशान् योजयत- (श्लोकांशों का मिलान करें- Match the verses.)


उत्तर:

प्रश्न 3.
प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत- (प्रश्नों के उत्तर लिखिए- Answer the questions.)

(क) सर्वे जन्तवः केन तुष्यन्ति?
(ख) पिककाकयोः भेदः कदा भवति?
(ग) क; गच्छन् योजनानां शतान्यपि याति?
(घ) अस्माभिः किं वक्तव्यम्?
उत्तर:
(क) सर्वे जन्तवः प्रियवाक्यप्रदानेन तुष्यन्ति।
(ख) वसन्तसमये पिककाकयोः भेदः भवति।
(ग) पिपीलक : गच्छन् योजनानां शतान्यपि याति।
(घ) अस्माभिः प्रियं वक्तव्यम्।

प्रश्न 4.
उचितकथनानां समक्षम् ‘आम्’ अनुचितकथनानां समक्षं-‘न’ इति लिखत- (उचित, कथनों के सामने ‘आम्’ और अनुचित कथनों के सामने ‘न’ लिखिए- Write ‘आम्’ in front of the correct statement and ‘न’ in front of the incorrect one.)

(क) काक: कृष्णः न भवति। …………..
(ख) अस्माभिः प्रियं वक्तव्यम्। …………..
(ग) वसन्तसमये पिककाकयोः भेदः स्पष्टः भवति। …………..
(घ) वैनतेयः पशुः अस्ति। …………..
(ङ) वचने दरिद्रता न कर्त्तव्या। …………..
उत्तर:
(क) न
(ख) आम्
(ग) आम्
(घ) न
(ङ) आम्

प्रश्न 5.
मञ्जूषातः समानार्थकानि पदानि चित्वा लिखत- (मञ्जूषा से समानार्थक पद चुनकर लिखिए Pick out synonyms from the box and write.)

ग्रन्थे , कोकिलः , गरुडः , परिश्रमेण , कथने

(क) वचने — …………..
(ख) वैनतेयः — …………..
(ग) पुस्तके — …………..
(घ) उद्यमेन .– …………..
(ङ) पिकः — …………..
उत्तर:
(क) कथने
(ख) गरुड़ः
(ग) ग्रन्थे
(घ) परिश्रमेण
(ङ) कोकिल:

प्रश्न 6.
विलोमपदानि योजयत- (विलोम शब्दों का मिलान कीजिए- Match the antonyms.)


उत्तर:
सार्थकः – निरर्थकः
कृष्ण: – श्वेत;
अनुक्तम् – उक्तम्।
गच्छति – आगच्छति;
जागृतस्य – सुप्तस्य

Class 6th Sanskrit Chapter 8 सूक्तिस्तबकः Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
मञ्जूषातः उचितं पर्यायम् चित्वा लिखत। (मञ्जूषा से उचित पर्यायवाची चुनकर रिक्त स्थान पूर्ति कीजिए। Pick out the appropriate synonyms and fill in the blanks.)

मधुरवचनेन; प्रसन्नाः भवन्ति; ग्रंथः; अतः; मधुरम्; याति ।
(क) गच्छति ………….
(ख) तुष्यन्ति ………….
(ग) पुस्तकम् ………….
(घ) प्रियम् ………….
(ङ) तस्मात् ………….
(च) प्रियवाक्यप्रदानेन ………….
उत्तर:
(क) याति
(ख) प्रसन्नाः भवन्ति
(ग) ग्रंथः
(घ) मधुरम्
(ङ) अतः
(च) मधुरवचनेन।

प्रश्न 2.
मञ्जूषात् उचितं पदं चित्वा श्लोकांशान् पूरयत। (मञ्जूषा से उचित पद चुनकर श्लोकांशों की पूर्ति कीजिए। Pick out the correct option and fill in the blanks.)

वसन्तसमय, सिध्यन्ति, जीवने, पिपीलकः, प्रियम्।

(क) गच्छन् …………….. याति योजनानां शतान्यपि।
(ख) उद्यमेन हि कार्याणि …………….. ।
(ग) तस्मात् ……. हि वक्तव्यम्।
(घ) …………….. प्राप्ते काकः काकः पिकः पिकः।
(ङ) किं भवेत् तेन पाठेन …………….. यो न सार्थकः।
उत्तर:
(क) पिपीलकः
(ख) सिध्यन्ति
(ग) प्रियम्
(घ) वसन्तसमये
(ङ) जीवने।

प्रश्न 3.
शुद्धकथनस्य समक्षम् ‘आम्’ अशुद्धकथनस्य समक्षम् ‘न’ इति लिखत। (शुद्ध कथन के सामने ‘आम्’ तथा अशुद्ध कथन के सामने ‘न’ लिखिए। Write down yes’ opposite to right statement and write ‘no’ opposite to wrong statement.)

(क) वसन्तसमये काकः न भवति। ………………
(ख) पिककाकयोः भेद: न अस्ति। ………………
(ग) वैनतेयः अगच्छन् अपि योजनानां शतानि गच्छति। ………………
(घ) पुस्तके पठितः पाठः जीवने सार्थकः न भवेत्। ………………
(ङ) सर्वदा प्रियं वक्तव्यम्। ………………
उत्तर:
(क) न
(ख) न
(ग) न
(घ) न
(ङ) आम्।

प्रश्न 4.
अधोदत्तं श्लोकं पठत प्रश्नान् च उत्तरत। (निम्नलिखित श्लोक पढ़िए और प्रश्नों के उत्तर दीजिए। Read the verse given below and answer the questions.)

प्रियवाक्यप्रदानेन सर्वे तुष्यन्ति मानवाः।
तस्मात् प्रियं हि वक्तव्यं वचने का दरिद्रता।।

I. एकपदेन उत्तरत
(क) के तुष्यन्ति?
(ख) तस्मात् किं वक्तव्यम्?
उत्तर:
(क) मानवाः
(ख) मधुरम् प्रियं

II. पूर्णवाक्येन उत्तरत
सर्वे केन तुष्यन्ति?
उत्तर:
सर्वे मधुर-वचनेन तुष्यन्ति।

III. भाषिक-कार्यम्
(क) प्रियवाक्यप्रदानेन सर्वे तुष्यन्ति मानवा:- अत्र कः कर्ता? (प्रियवाक्यप्रदानेन, सर्वे, मानवाः)
(ख) ‘मानवाः तुष्यन्ति’-वाक्यम् एकवचने परिवर्तयत।
(ग) ‘अप्रियम्’ इति शब्दस्य किं विलोमपदम् अत्र प्रयुक्तम्?
(घ) ‘प्रदानेन’ इति पदे का विभक्ति?
उत्तर:
(क) मानवाः
(ख) मानवः तुष्यति
(ग) प्रियं
(घ) तृतीया

प्रश्न 5.
श्लोकांशान् परस्परं मेलयत। (निम्नलिखित श्लोकों का उचित मिलान कीजिए। Match the following verses.)


उत्तर:
(क) न हि सुप्तस्य सिंहस्य-प्रविशन्ति मुखे मृगाः
(ख) तस्मात् प्रियं हि वक्तव्यम्-वचने का दरिद्रता।
(ग) अगच्छन् वैनतेयोऽपि-पदमेकं न गच्छति।
(घ) वसन्तसमये प्राप्ते-काकः काकः पिकः पिकः।

बहुविकल्पीयप्रश्नाः

प्रश्न 1.

उचित-विकल्पेन रिक्तस्थानानि पूरयत। (उचित विकल्प द्वारा रिक्त स्थान पूर्ति कीजिए। Fill in the blanks with the correct option.)

(क) ……………. का दरिद्रता। (जीवने, वचने, पुस्तके)
(ख) पुस्तके पठितः पाठः जीवने नैव ……………. (साधितः, सार्थकः, पिपीलकः)
(ग) अगच्छन् ..अपि पदमेकं न गच्छति। (पिपीलकः, वैनतेयः मानवः)
(घ) तस्मात् ……………. हि वक्तव्यम्।। (युक्तम्, उक्तम्, प्रियम्)
(ङ) प्रियवाक्यप्रदानेन सर्वे ……………. मानवाः।। (गच्छन्ति, वसन्ति, तुष्यन्ति)
उत्तर:
(क) वचने
(ख) साधितः
(ग) वैनतेयः
(घ) प्रियम्
(ङ) तुष्यन्ति

We have given detailed NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 7 बकस्य प्रतिकारः Textbook Questions and Answers come in handy for quickly completing your homework.

NCERT Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 7 बकस्य प्रतिकारः

Class 6th Sanskrit Chapter 7 बकस्य प्रतिकारः Textbook Questions and Answers

अभ्यासः

प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत- (उच्चारण कीजिए- Read it out.)
उत्तर:

प्रश्न 2.
मञ्जूषात् उचितम् अव्ययपदं चित्वा रिक्तस्थानं पूरयत- (मञ्जूषा से उचित पद चुनकर रिक्त स्थान भरिए- Pick out the appropriate Indeclinable from the box and fill in the blanks.)

अद्य , अपि , प्रातः , कदा , सर्वदा , अधुना

(क) …………… भ्रमणं स्वास्थ्याय भवति।
(ख) …………… सत्यं वद।
(ग) त्वं ………… मातलगहं गमिष्यसि?
(घ) दिनेशः विद्यालयं गच्छति, अहम् ………….. तेन सह गच्छामि।
(ङ) ………….. विज्ञानस्य युगः अस्ति।
(च) ……………… रविवासरः अस्ति।
उत्तर:
(क) प्रातः
(ख) सर्वदा
(ग) कदा
(घ) अपि
(ङ) अधुना
(च) अद्य

प्रश्न: 3.
अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तरं लिखत- (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए- Answer the following questions.)

(क) शृगालस्य मित्रं कः आसीत्?
(ख) स्थालीतः कः भोजनं न अखादत्?
(ग) बकः शृगालाय भोजने किम् अयच्छत्?
(घ) शृगालस्य स्वभावः कीदृशः भवति?
उत्तर:
(क) शृगालस्य मित्रं बकः आसीत्।
(ख) बकः स्थालीतः भोजनं न अखादत्।
(ग) बकः शृगालाय भोजने क्षीरोदनम् अयच्छत्।
(घ) शृगालस्य स्वभावः कुटिलः भवति।

प्रश्न: 4.
पाठात् पदानि चित्वा अधोलिखितानां विलोमपदानि लिखत- (पाठ से पद चुनकर निम्नलिखित पदों के विलोम शब्द लिखिए– Pick out words from the lesson and write down antonyms of the words given below.)

यथा- शत्रुः
दुर्व्यवहारः शत्रुता
सायम् अप्रसन्नः
असमर्थः
उत्तर:
सुखदम् – दु:खदम्
दुर्व्यवहार – सद्व्यवहारः
शत्रुता – मित्रता
सायम् – प्रातः
अप्रसन्न – प्रसन्नः
असमर्थ – समर्थः

प्रश्नः 5.
मञ्जूषातः समुचितपदानि चित्वा कथां पूरयत- (मञ्जूषा से उचित पद चुनकर कथा पूरी कीजिए- Complete the story by picking out appropriate words from the box.)

मनोरथैः
पिपासितः
उपायम्
स्वल्पम्
पाषाणस्य
कार्याणि
उपरि
सन्तुष्टः
पातुम्
इतस्ततः
मित्रम्

उत्तर:
पिपासितः ,  इतस्ततः , कुत्रापि , स्वल्पम् , पातुम् , उपायम् , पाषाणस्य , उपरि , संतुष्ट , कार्याणि , मनोरथैः

प्रश्न 6.
तत्समशब्दान् लिखत- (तत्सम शब्द लिखिए- Write down the words as used in Sanskrit.)

यथा-
सियार – शृगालः
कौआ ………….
मक्खी ………….
बन्दर ………….
बगुला ………….
चोंच ………….
नाक ………….
उत्तर:
काकः , मक्षिका , वानरः , बकः , चञ्चुः , नासिका।

Class 6th Sanskrit Chapter 7 बकस्य प्रतिकारः Additional Important Questions and Answers

प्रश्न 1.
उचितम्-अव्ययपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- (उचित अव्यय पद चुनकर रिक्त स्थान भरिए– Pick out the correct Indeclinable and fill in the blanks.)

कदा , सायम , अधुना , प्रातः , सह

(क) अहम् ……. पत्रं लिखामि।
(ख) त्वम् मित्रेण …………. खेलसि।
(ग) यूयम् …………. विद्यालयं गच्छथ?
(घ) वयम् …………. विद्यालयं गच्छामः।
(ङ) बालकाः …………. खेलन्ति।
उत्तर:
(क) अधुना
(ख) सह
(ग) कदा
(घ) प्रातः
(ङ) सायम्

प्रश्न 2.
लट्लकार क्रियापदस्य समक्षं लङ्लकारस्य क्रियापदं लिखत- (लट्लकार अर्थात् वर्तमान काल के क्रियापद के सामने लङ्लकार अर्थात भूतकाल का क्रियापद लिखिए- Write down the verb in past tense opposite the verb in present tense.)

यथा-वदति – अवदत्
(क) कथयति
(ख) भक्षयति
(ग) करोति
(घ) पश्यति
(ङ) गच्छति
उत्तर:
(क) अकथयत्
(ख) अभक्षयत्
(ग) अकरोत्
(घ) अपश्यत्
(ङ) अगच्छत्।

प्रश्न 3.
अधोदत्तान् प्रश्नान् उत्तरत्। (निम्नलिखित प्रश्नों के उत्तर लिखिए। Answer the following questions.)

(क) शृगालः बकः च कुत्र निवसतः स्मः?
(ख) बकः किमर्थम् शृगालस्य निवासम् अगच्छत्?
(ग) शृगालः कथम् भोजनम् अयच्छत्?
(घ) शृगालः केन प्रसन्नः अभवत्?
उत्तर:
(क) शृगालः बकः च एकस्मिन् वने निवसतः स्मः।
(ख) बकः भोजनाय शृगालस्य निवासम् अगच्छत्।
(ग) शृगालः स्थाल्यां बकाय भोजनम् अयच्छत्।
(घ) शृगालः बकस्य निमंत्रणेन प्रसन्नः अभवत्।

प्रश्न 4.
कोष्ठकदत्तस्य शब्दस्थ उचितं रूपं प्रयुज्य वाक्यानि पूरयत- (कोष्ठक दत्त शब्द के उचित रूप का प्रयोग करके वाक्य पूरे कीजिए- Using the correct form of the word in bracket and complete the sentences.)

(क) शृगाल: बकस्य ……….. आसीत। (मित्र)
(ख) शृगालस्य ……….. बकः प्रसन्नः अभवत्। (निमंत्रण)
(ग) बक ……….. शृगालस्य गृहम् अगच्छत्। (भोजन)
(घ) शृगालः ……….. सह दुर्व्यवहारम् अकरोत्। (बक)
(ङ) बकः अपि ……….. प्रति तादृशं व्यवहारम् अकरोत्। (शृगाल)
उत्तर:
(क) मित्रम्
(ख) निमंत्रण
(ग) भोजनाय
(घ) बकेन
(ङ) शृगालम् ।

प्रश्न 5.
अधोदत्तान् वाक्यांशान् संस्कृते परिवर्तयता (निम्नलिखित वाक्यांशों को संस्कृत में बदलिए। Translate the following phrases into Sanskrit.)

(क) एक जंगल में ……….
उत्तर:
(क) एकस्मिन् वने

(ख) भोजन के समय……….
उत्तर:
(ख) भोजनकाले

(ग) मेरे साथ ……….
उत्तर:
(ग) मया सह

(घ) बगुले से बोला ……….
उत्तर:
(घ) बकम् प्रति अवदत्

(ङ) प्रसन्न बगुला ……….
उत्तर:
(ङ) प्रसन्नः बकः

(च) बगुले को दिया ……….
उत्तर:
(च) बकाय अयच्छत्

(छ) बगुले का निवास ……….
उत्तर:
(छ) बकस्य निवासः

प्रश्न 6.
“मित्र! त्वम् अपि श्वः सायं मया सह भोजनम् करिष्यति’ इति वाक्ये कानि अव्ययपदानि?
(क)
(i) ……….
(ii) ……….
(ii) ……….
(iv) ……….
उत्तर:
(i) अपि
(ii) श्वः
(iii) सायं
(iv) सह

(ख) यथानिर्देशम् रिक्तस्थानपूर्तिं कुरुत।
यथा-त्वम् —- करिष्यसि।
(i) अहम् — ……….|
(ii) सः — ……….|
(iii) यूयम् — ……….|
(iv) वयम् — ……….|
(v) ते — ……….|
उत्तर:
(i) करिष्यामि
(ii) करिष्यति
(iii) करिष्यथ
(iv) करिष्यामः
(v) करिष्यन्ति

प्रश्न 7.
लङ्लकारे परिवर्तयत- (लङ्लकार में बदलिए- Change into past tense.)

लट —- लङ्
यथा-सः पठति। — स: अपठत्।
(क) सः लिखति। —- ……………
(ख) सः खादति। —- ……………
(ग) सः हसति। —- ……………
(घ) सः वदति। —- ……………
(ङ) सः धावति। —- ……………
उत्तर:
(क) सः अलिखत्।
(ख) सः अखादत्।
(ग) सः अहसत्।
(घ) सः अवदत्।
(ङ) सः अधावत्।

बहुविकल्पीयप्रश्नाः

प्रश्न 1.
प्रदत्तविकल्पेभ्यः उचितं पदं चित्वा वाक्यानि पूरयत। (दिए गए विकल्पों से उचित पद चुनकर वाक्यपूर्ति कीजिए। Pick out the correct option and complete the sentences.)

(क)
(i) बक: केन वञ्चितः? (निमंत्रणेन, कलशेन,शृगालेन)
(ii) शृगालः कीदृशः आसीत्? (कुटिलः, संकीर्णः, प्रसन्नः)
(ii) शृगालः बकाय स्थाल्यम् किम् अयच्छत्? (निमंत्रणम्, भोजनम्, क्षीरोदनम्)
(iv) बकः किमर्थम् अगच्छत्? (परोपकाराय, खेलनाय, भोजनाय)
(v) निमंत्रणेन बकः कीदृशः अभवत्? (वञ्चितः, प्रसन्नः, दुःखितः)
उत्तर:
(i) शृगालेन
(ii) कुटिलः
(iii) क्षीरोदनम्
(iv) भोजनाय
(v) प्रसन्नः ।

(ख)
(i) ………….सूर्यः अस्तं गच्छति …………. अंधकारः भवति। (यथा-तथा, यदा-तदा)
(ii) त्वम् अधुना …………. गच्छसि? (कदा, कुत्र)
(iii) सः खादति, त्वम् …………. भोजनं कुरु। (एव, अपि)
(iv) मृगाः मृगैः ………….चरन्ति। (एव, सह)
(v) …………. मम संस्कृत-परीक्षा अस्ति। (अद्य, श्व:)
उत्तर:
(i) यदा-तदा
(ii) कुत्र
(ii) अपि
(iv) सह
(v) अद्य

(ग)
(i) बकः ………….  शृगालस्य निवासम् अगच्छत्। (भोजनम्, भोजनाय, भोजनस्य)
(ii) शृगालः …………. अवदत्। (बकाय, बकेन, बकम्)
(iii) ………….  केवलं क्षीरोदनम् अपश्यत्। (बकम्, बकः, बकस्य)
(iv) श्वः त्वं ………….  सह भोजनं कुरु। (माम्, मम, मया)
(v) शृगालः ………….  प्रति दुर्व्यवहारम् अकरोत्। (बकस्य, बकम्, बकः)
उत्तर:
(i) भोजनाय
(ii) बकम्
(iii) बकः
(iv) मया
(v) बकम्